Inkijkje in een wereld die we anders zelden zien

De verhalenbundel Rode wijn en andere verhalen van Kader Abdolah opent met het verhaal ‘Een onbekende trekvogel’. Ik ken het verhaal al jaren, want het is een moderne klassieker in lessen verhaalanalyse. Het is kort en leerlingen ontdekken er snel thema en motieven in, misschien ook een moraal, een boodschap, zelfs als ik daar helemaal niet om vraag. Dat is mooi.

Er is een grandioos verschil tussen wiskunde uitleggen en een verhaal uitleggen. In beide gevallen is een leraar blij of op z’n minst tevreden als de leerling het antwoord heeft gevonden. Bij wiskunde of bijvoorbeeld zinsontleding is dat voor alle leerlingen hetzelfde antwoord. Bij literatuur niet en dat is zo mooi: dat een leerling iets ontdekt en ook kan beseffen dat het een uniek inzicht is. Je kunt anderen overtuigen van jouw ideeën of overtuigd raken van hoe de ander het ziet, maar je zult hoe dan ook verrast zijn door de vele mogelijkheden. (Poëzie-analyse: NOG VEEL LEUKER!)

Er is nog een reden om de verhalen van Kader Abdolah op school te lezen. Veel van zijn korte verhalen gaan over het leven in Nederland als (politiek) vluchteling; hoe het is in een asielzoekerscentrum; verschillen tussen culturen; en Abdolahs vaderland Iran. Kortom, dit is een inkijkje in een wereld die we anders zelden van binnen zien.

De verhalen in het opvangcentrum deden me denken aan Hoe ik talent voor het leven kreeg van Rodaan Al Galidi. Hoewel de schrijvers een heel andere achtergrond hebben, zijn de verhalen over azc’s bij allebei zowel komisch als pijnlijk. Dit zou leesvoer moeten zijn voor alle (hier geboren) Nederlanders als een soort omdenk-inburgeringsexamen: we hebben allemaal een mening over vluchtelingenbeleid, maar weten we wel hoe het er in de praktijk uitziet? (En als een verhaal daarover al meer is dan je wilt weten, moet je er misschien niet over oordelen.)