Meer dan 6,0 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Een indringend portret van een tijdperk

Mieke Schepens 08 november 2024
Deze recensie werd eerder gepubliceerd op mijn blog GraagGelezen.

Manès Sperber neemt ons in 'De vergeefse waarschuwing' mee op een persoonlijke reis door het turbulente interbellum. Het boek is meer dan alleen een autobiografie; het is een getuigenis van een tijdperk waarin ideologieën botsten en de wereld aan de vooravond stond van een catastrofale oorlog.

Sperber, psycholoog, romanschrijver, essayist en politiek theoreticus, begint zijn verhaal in Wenen, toen hij dertien jaar oud was, en eindigt het boek met een aangrijpend verslag van zijn gevangenschap in Berlijn.

“Hoe ouder je wordt, hoe dichter je bij de verre generaties komt. Ik heb me langdurig beziggehouden met de intellectuele en politieke stromingen van de achttiende eeuw in Duitsland en Frankrijk, vooral sinds 1937, na mijn breuk met de communistische beweging. Maar pas nu, als oudere man, word ik retroactief de tijdgenoot van mensen die twee eeuwen geleden jong waren. Deze toenadering tot de overwonnenen van het verleden, die in exact dezelfde mate plaatsvindt als waarmee de afstand in tijd toeneemt, is een psychologisch verklaarbaar proces, dat zich doorgaans echter beperkt tot het smalle terrein van individuele ervaringen.”

Manès Sperber, een jonge intellectueel, observeert scherp de politieke ontwikkelingen in Wenen en Berlijn. Zijn verhaal is een mix van persoonlijke reflecties, politieke analyses en indringende beschrijvingen van de sfeer die heerste in de jaren twintig en dertig. Sperber spaart zichzelf niet en beschrijft openhartig zijn twijfels, angsten en hoop.

Op de achtergrond van Sperbers persoonlijke verhaal speelt de opkomst van het fascisme een steeds grotere rol. Sperber waarschuwt voor het gevaar van deze ideologie, maar ziet ook hoe moeilijk het is om mensen te overtuigen van de ernst van de situatie. De 'vergeefse waarschuwing' in de titel verwijst naar deze machteloosheid.

Sperbers verhaal voelt oprecht en persoonlijk aan. Hij analyseert de politieke gebeurtenissen van zijn tijd met een scherp oog. Je leest ook over zijn politieke ontwikkeling in een wereld vol politieke onrust.
Het boek is goed geschreven en leest als een roman.

Dit boek is een must-read voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van de 20e eeuw, de opkomst van het fascisme en de persoonlijke verhalen van mensen die deze periode hebben meegemaakt. Het is ook een aanrader voor liefhebbers van autobiografieën en politieke analyses.

“Zevenentwintig jaar later heb ik Berlijn weer gezien. Het was geen thuiskomst, zelfs geen terugkomst maar een spookachtig bezoek.
Geen van mijn vrienden was er nog, geen van de kameraden met wie ik de laatste kruimels van grote verwachting had gedeeld.”

'De vergeefse waarschuwing' is een indrukwekkend boek dat ons een intiem beeld geeft van een turbulent tijdperk. Sperbers verhaal is zowel persoonlijk als universeel, en het blijft ook vandaag de dag nog actueel.
Wellicht nog meer dan we een paar dagen geleden dachten, is ook nu hier de politieke onrust voelbaar...

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Mieke Schepens