Over de kracht en de kwetsbaarheid van menselijke relaties

Deze recensie werd eerder gepubliceerd op mijn blog GraagGelezen.

Elizabeth Strout bewijst met De Burgess-broers opnieuw haar bekwaamheid in het ontleden van het alledaagse menselijke drama. De roman is op het eerste gezicht een verhaal over een schokkend incident in een slaperig stadje, maar in wezen is het een diepgravend portret van familiebanden, onuitgesproken leed en de onmogelijkheid van het perfecte leven.

De setting is het fictieve, ingeslapen Shirley Falls in Maine, waar de broers Jim en Bob Burgess hun jeugd doorbrachten. Jim, de succesvolle jurist in Manhattan, en Bob, werkzaam in de rechtsbijstand, keren terug naar de coulissen van hun jeugd. De aanleiding is acuut: de zoon van hun zus Susan, Zachary, heeft een varkenskop in de plaatselijke moskee gegooid, een haatmisdrijf dat de gemeenschap verscheurt, mede door de spanningen rond de grote groepen Somalische vluchtelingen die moeite hebben zich aan te passen aan hun nieuwe omgeving, en spreken nauwelijks Engels.

Dit actuele, spannende plot is echter slechts het vervoersmiddel naar Strouts ware doel: het blootleggen van de decennialang sluimerende broederstrijd en het jeugdtrauma dat de familie Burgess tekent. De auto-ongeluk waarbij hun vader omkwam toen de kinderen nog jong waren, werpt nog altijd een lange schaduw over Jim, Bob en hun zus Susan. Toen de tweeling vier was en Jim acht zaten ze alle drie in de auto op de oprit. Een van de drie kinderen rommelde met de versnellingspook, de auto ging rijden en overreed hun vader.

De roman excelleert in het observeren van de complexe dynamiek binnen families. Op lichte toon, maar met scherpe precisie, schrijft ze over ongemak en onmacht. Klappen uit het verleden – of het nu armoede, verlies of conflict is – werken een leven lang door. De personages praten er niet makkelijk over, wat het leed alleen maar voelbaarder maakt. De terugkeer van de broers naar Maine brengt oude spanningen aan de oppervlakte die hen voorgoed zullen veranderen.

Het perspectief van Susan, die in Shirley Falls is gebleven, is cruciaal. Zij toont het wederzijdse onbegrip en de groeiende angst en het wantrouwen tussen de oorspronkelijke bewoners en de nieuwkomers. Strout portretteert de gemeenschap als een plek waar iedereen over elkaar hoort, maar niemand elkaar écht kent. Dit draagt bij aan het 'mysterie van mensen' dat de auteur graag intact houdt.

Strout is geen schrijfster van snelle plotwendingen of emotionele genoegdoening. Je leest haar niet voor het mysterie, maar voor haar organische vertelkunst en ongeëvenaarde mensenkennis. Ze creëert levensechte, herkenbare figuren – geen helden, maar mensen met geheimen, tekortkomingen en een verleden dat hen blijft achtervolgen.

De schrijfstijl is poëtisch maar helder, vaak voorzien van een vleugje humor die de onderliggende pijn draaglijk maakt. Er is geen happy end, want het leven is nu eenmaal ingewikkeld en gaat gewoon door. De troost die Strout haar lezers biedt, ligt in het inzicht dat iedereen zijn eigen eenzaamheid met zich meedraagt.

De Burgess-broers is een indringende, gelaagde roman. Strout levert een prachtige roman af die herinnert aan de kracht en de kwetsbaarheid van menselijke relaties. Een absolute aanrader.