Luid en duidelijk

Nomen Nescio heeft een sprekende kaft, die me aanzette om dit boek te lezen. Dit boek is het zevende van schrijfster Juultje Koffeman, en het boek is onderdeel van de spannende reeks ‘misdadig goed’.

Nou, aan misdaad geen gebrek in Nomen Nescio. Het centrale thema in het boek is vluchtelingen(haat), en de personages gaan over tot heftige acties om hun mening over dit onderwerp te uiten. Brent (16) is de verteller van het verhaal. Zijn broer Jason (18) en hij zijn altijd close geweest. De laatste tijd merkt Brent echter dat Jasons denkbeelden over het AZC in hun woonplaats steeds heftiger worden. Jason en zijn beste vriend Finn zetten Brent aan om mee te doen met haatacties tegen het AZC en mensen met een andere achtergrond, zoals Brents vroegere schoolvriend Bilal. Brent wordt aan het denken gezet doordat hij het Syrische meisje Hiba ontmoet bij het AZC. Klopt het wel wat Jason en Finn doen? Brent herkent zijn aardige broer niet meer, waarmee hij vroeger overal over kon praten.

In tegenstelling tot wat de flaptekst doet vermoeden, gaat het boek meer over de relatie tussen Brent en Jason, dan over een relatie tussen Brent en Hiba. Een taal- en cultuurbarrière staat een innige relatie tussen hen in de weg, maar Koffeman beschrijft wel op een mooie manier hoe je toch met elkaar contact kunt maken, ook al spreek je niet dezelfde taal. Ze gebruikt hiervoor bijvoorbeeld tekeningen van Hiba, die Brent meer informatie geven over de plek waar zij vandaan kwam.

Brent is te passief om echt de hoofdpersoon te zijn. Hij gedraagt zich meer als observant van Jason’s acties, en er zijn meerdere momenten in het boek waarop ik dacht: kom op Brent, trek je mond eens open en doe er wat mee! Maar Brent komt – tot de ontknoping – niet verder dan verbijsterd toekijken. Bijvoorbeeld als Jason en Finn Bilal lastig vallen bij de McDonalds. Doordat je meeluistert met Brents gedachten weet je dat hij de gebeurtenis afkeurt, maar hij staat aan de grond genageld van verbijstering. Gedurende het boek begon ik me steeds meer aan deze houding te storen.

Door de gedachten van Brent en de acties van Jason laat Koffeman zien dat een denkbeeld wat begint als een klein vlammetje onder de juiste omstandigheden uit kan groeien tot een extremistisch denkbeeld. Het feit dat Jason te maken krijgt met serieuze consequenties vind ik goed bedacht van Koffeman, dat nuanceert bij jongeren misschien het gedrag van allerlei toetsenbordhelden die je op social media tegenkomt.

Ik had als gevorderde lezer meer willen weten over de manier waarop Jason zijn denkbeelden tot bloei kwamen, en misschien ook wel wat meer over de broer van Hiba, Omar. Jason en Omar raken tijdens de ontknoping met elkaar in conflict, maar van Omar wordt alleen duidelijk dat hij op dat moment woedend is. (Daar heeft hij overigens alle reden toe!) Maar ik had graag wat uitgebreider kennis met hem gemaakt.

Ik denk dat dit boek, juist door de uitvergrote standpunten en grote stappen in het plot, de doelgroep zeker zal aanspreken. Als gevorderde lezer miste ik een aantal elementen in het verhaal, of vond ik dat bepaalde elementen beter uitgediept hadden kunnen worden. Maar juist doordat Koffeman dicht bij de hoofdlijn blijft, is het boek wel erg geschikt om in de klas over vluchtelingenhaat en racisme door te praten.