Herkenbare thema's en verrassende personages

Na ‘Papieren Paradijs’ is ‘Lysbeth’ opnieuw een prachtige historische roman van de hand van Marlies Medema. De ogenschijnlijke eenvoud van kaft en titel zette me voor het lezen enigszins op het verkeerde been, denkend dat ik kon wegdromen bij een simpel verhaal in een andere tijd. Niets is minder waar: ‘Lysbeth’ is beter te vergelijken met de prachtige, gedetailleerde kanten kraag op de kaft. Het verhaal is veelzijdig, genuanceerd en brengt interessante personages op de voorgrond.

Het beste aan dit boek vond ik dat de thema’s die naar voren komen, passen bij dilemma’s die we in de huidige tijd tegenkomen, en tegelijkertijd ook in de historische context blijven passen. Ik werd geraakt door Medema’s beschrijvingen van het leven van Lysbeth en Rem tijdens de pestepidemie in Koningsbergen – hoe Lysbeth en Rem merken dat de gewone dingen van het leven veranderen door een epidemie, maar ook zelf hard getroffen worden.

Daarnaast worden ook de thema’s gender(on)gelijkheid, polarisatie in de samenleving en verschillen tussen arm en rijk uitgewerkt. De plotlijn met Griet en Toontje vond ik daarbij erg veel toevoegen, en ook de manier waarop de afhandeling van de plundering van het huis van Rem en Lysbeth beschreven wordt, biedt ruimte voor (door)praten over de manier waarop dat toen gegaan is, en hoe je dat in het heden kan terugzien. Dat Lysbeth daarbij soms ook hardop twijfelt of zij wel de juiste beslissingen neemt in moeilijke zaken, vond ik haar karakter extra kleur geven.

Ondanks de moeilijkere thema’s die aan de orde komen, is het verhaal echter niet traag of ingewikkeld. Medema laat moeilijke begrippen vaak slim uitleggen in een gesprek tussen twee personages, waarvan één van beide de genoemde term nog niet kent. Vooral dochter Baafje stelt slimme vragen, waarop Lysbeth stiekem ook aan ons lezers uit kan leggen wat er nou met ‘remonstrant’ bedoeld wordt, of wie Arminius precies is. Het tempo blijft in het verhaal door goed geplaatste flashbacks naar de jeugd van Lysbeth, en de vroege jaren van haar huwelijk.

Wat ik knap gedaan vind in dit boek, is dat bijna alle karakters genuanceerd en 3d zijn. Vooral Lysbeth’s broer Jan vind ik daar een goed voorbeeld van. Hij is in het boek een starre, rechtlijnige man, die traditionele waarden verkondigt. Wat Lysbeth betreft mag Jan wel iets genuanceerder denken, en ze laat het hem ook duidelijk weten als zij het niet met hem eens is. Tegen het einde van het verhaal leer je als lezer meer over een belangrijke gebeurtenis in het leven van Jan, die hem waarschijnlijk voor de rest van zijn leven gevormd heeft. Vaak lees je dan: dit karakter verandert radicaal en gaat het leven helemaal anders aanpakken, nadat iedereen iets over zijn verleden te weten is gekomen, maar dat gebeurde hier juist niet. Jan bleef zichzelf, maar als lezer kreeg je meer begrip voor zijn manier van kijken en denken. Dat vond ik erg boeiend om te lezen.

Tijdens het lezen werd ik regelmatig overvallen door de gedachte: ‘wauw, is dit echt gebeurd?’. Wat een bijzonder leven heeft Lysbeth gehad. Ik vond het bijzonder om zoveel over haar te mogen lezen, en ik lees zeker verder in de bronnen waarnaar Medema heeft verwezen!

Ik kijk uit naar een volgende roman van de hand van Medema!