Verdriet wordt nachtmerrie

Deserteur is het eerste deel van een trilogie getekend en geschreven door Deen Halfdan Pisket en de kick off van uitgeverij SubQ (een samenwerking van Submarine en Uitgeverij Q) die graphic novels onder de aandacht wil brengen van de Nederlandse lezer. Pisket vertelt in dit deel over de jeugd van zijn vader die opgroeide in het grensgebied tussen Turkije en Armenië in de nadagen van de Armeense genocide waarin het Turkse leger de ‘vrede’ bewaakt. Als zoon is hij in de huid van zijn vader gekropen die de ik-figuur is in dit boek. Vele vragen stelde hij zijn vader en het duurde jaren voor hij dit boek kon tekenen. Hoe dichtbij kun je bij je vader komen, zijn angsten en duistere kant? Dit was voor beiden een zeer intense weg, Pisket moest geregeld afstand nemen, omdat het hem deprimeerde terwijl zijn vader juist enorme onwil voelde tegen dit project.

Het boek begint met Pikets vader, gevangen onder nummer 700158. Als deserteur van het Turkse leger is hij opgesloten in volledige eenzaamheid en ondergaat hij vele martelingen, tussen de pijn, het zijn en er niet meer zijn herleeft hij zijn leven tot dan toe. Je ziet hem van een gelukkig kind in een klein afgelegen bergdorpje een tiener worden die samen met zijn beste vriend ervan droomt een Amerikaans acteur te zijn. Tot de plotselinge, wrede dood van zijn beste vriend zijn wereld op zijn kop zet, alles wat goed was verandert in woede en haat waarna hij wegzakt in een zware depressie, hij worstelt maar wordt niet beter. Als lezer voel je de beklemming van een man die zich vastdraait in zijn leven en schuldgevoelens, die langzaam zichzelf ten gronde richt en zijn familie uiteen ziet vallen. Pisket weet subtiel precies de juiste sfeer te scheppen en de toon te raken in een knappe wisselwerking met alles wat wreed is.

Piskets zwart-wit tekeningen bestaan uit strakke heldere lijnen en hebben een grafische uitstraling. Hij heeft veel aandacht besteed aan de juiste afsnede van het beeld en het plaatsen in de kaders. Ze zijn intens en stralen gevoel uit, door wat hij wel tekent, maar ook door wat hij weglaat. Zo creëert hij een indringende afstand tot de soldaten door ze gezichtloos te maken. Pisket laat je langzaam in het leven van zijn vader toe, hij weet hoe je met weinig woorden veel kunt vertellen en geeft het geheel iets mysterieus, tegen het surrealistische aan, mee.

Met het dichtslaan van dit eerste deel wil je graag weten hoe het leven van zijn vader verdergaat. Hoe gaat hij zijn eigen leven opbouwen, lukt dit, wat doet het met je als je zo’n zwaarte met je meedraagt? Hoe is het zoon te zijn van zo’n vader, waar herhaalt zich de geschiedenis en waar niet? Pisket is de confrontatie met zijn vader niet uit de weg gegaan, het vraagt moed om in zijn huid te kruipen en ons deelgenoot te maken.