Vergeefsheid en mislukking

Ik ken de boeken van Dave Eggers eigenlijk niet, maar de recensies in binnen- en buitenland maken mij al een tijdje lang nieuwsgierig. Bij Een hologram voor de koning vond ik dat ik het maar eens moest proberen. Geen idee of ik heel snel weer een andere Eggers zal oppakken, maar het boek beviel best goed.

Hoofdpersoon Alan Clay, een vijftiger die door de crisis veel is kwijtgeraakt, is afgereisd naar een stad in aanbouw in Saoedi-Arabië om daar een mega-deal te sluiten die in een klap al zijn problemen moet oplossen. Al snel wordt duidelijk dat dit niet gaat lukken. Die stad in aanbouw is een bizar en zinledig oord, waarin nauwelijks deals zijn te sluiten. De klant in kwestie, koning Abdullah, laat zich niet zien en zijn motieven zijn duister. Zijn ondergeschikten, die als contactpersoon zouden moeten optreden, zijn vaak onbereikbaar, en als Alan ze bereikt blijft het gesprek vaak vruchteloos. Alan zelf is aarzelend, daadloos, niet in staat tot proactief handelen: hij is zo doordrongen van zijn eigen futiliteit dat hij nauwelijks iets onderneemt, want het maakt allemaal toch niet uit wat hij doet. Zelfs niet als zijn acties succesvol zouden zijn. Soms komt hij alsnog in beweging en probeert hij iets heldhaftigs of slims te doen, maar dat mislukt steeds op tragi-komische wijze.

Ik vond de sfeer van vergeefsheid en mislukking wel mooi beschreven. Knap vond ik dat Eggers van Alan geen karikatuur maakt, maar een vrij sympathieke en begrijpelijke anti-held. Ontoererend en overtuigend vond ik de vriendschappen die Alan sluit, met de enigszins verloren rondlopende jongeling Yousef en met een paar vrouwen die ook de weg enigszins kwijt zijn. Fraai zijn ook de momenten dat Alan voor even gelukkig is of inspiratie voelt vanwege de schoonheid van b.v. het landschap. Tenslotte is ook wel mooi hoe Alan, ondanks alle mislukking en vergeefsheid, juist niet totaal ten onder gaat maar blijft voortmodderen, met gedempte wanhoop maar ook met een vluchtig soort optimisme. Wel vond ik het jammer dat Eggers sommige thema's (bijvoorbeeld hoe Alan het als zakenman heeft moeten afleggen tegen Chinezen) erg vaak herhaalt. Ook legt hij het er soms te dik bovenop: ik had dan de pointe voor mijn gevoel allang begrepen, maar dan kwamen er nog vier zinnen die deze pointe uitlegden. Maar de eerder genoemde goede dingen van het boek wogen voor mij zwaarder, en bovendien slaat Eggers vaak ook erg goed erin om veel te zeggen met weinig woorden. Of om veel te suggereren tussen de regels door.

Ik ben kortom wel weer tevreden, en ongetwijfeld zal ik ooit meer gaan lezen van Dave Eggers.