Literair geweld

Let op: deze recensie kan spoilers bevatten over eerdere delen uit de reeks.

Arne Dahl, een gewezen literatuurcriticus die ook onder zijn ‘echte’ naam Jan Arnald schrijft, heeft al meer dan dertig boeken afgeleverd. Zijn thrillerdebuut dateert van 1998. Van zijn thrillers zijn bewerkingen voor televisie gemaakt. Na de twee boeken Grensgebieden en Achterland is Middenwater het derde en laatste deel van de trilogie over Sam Berger en Molly Blom.  

In Middenwater wordt voormalig politieman Sam Berger verdacht van een moord die hij niet heeft gepleegd. Hij is op de vlucht. Zijn partner bij de politie, Molly Blom, ligt in coma nadat ze is aangevallen. Geholpen door August Steen verschuilt Berger zich in een safe-house, dat zich op een eiland in de archipel van Stockholm bevindt. De Zweedse geheime dienst heeft de hulp van Berger nodig, want er bestaat een terroristische dreiging en – hiermee samenhangend – houdt de ex-inlichtingenofficier Carsten Boylan de door hem ontvoerde 17-jarige Aisha Pachachi in zijn macht. Daarmee wil hij bereiken dat Aisha’s vader zijn kennis over deze dreiging voor zich houdt.  

Zonder de eerste twee delen van de trilogie gelezen te hebben is het erg moeilijk om in het verhaal te komen. Daardoor zijn de eerste hoofdstukken van dit verhaal voor de ‘Dahl-leek’ raadselachtig. De relaties tussen de verschillende personen zijn onduidelijk. Wellicht wil de auteur door deze confusie, die vergezeld gaat van heel veel actie, spanning opwekken, maar voor de argeloze lezer werkt dit concept niet. Bijkomend probleem is dat een ‘klik’ met een of meer van de belangrijkste personages ontbreekt. Dit wordt versterkt door het feit dat vrijwel iedereen in het verhaal elkaar wantrouwt, hetgeen geen van de hoofdpersonen sympathiek maakt.  

Daar staat tegenover dat Dahl een goede stijl van schrijven heeft, zij het dat deze schrijfstijl wat klinisch is, waardoor de emotie ontbreekt. Wel weet hij heel fraai locaties te schetsen, zodat de sfeer van de regio goed tot uiting komt. De beschrijving van de omgeving wordt door hem op een aantrekkelijke manier in het verhaal geïntegreerd. Ook bijzonder is de wijze waarop de auteur refereert aan literaire werken, zoals Shakespeare, en onder meer citaten uit de bijbel en verwijzingen naar Ulysses van James Joyce in zijn verhaal gebruikt.  

'Die tekst over de Andalusische meisjes ken ik’, zei Blom. ‘Die komen uit Ulysses, uit Molly Blooms monologue intérieur. Ik geloof dat ik me een deel van die tekst herinner: “yes when I put the rose in my hair like the Andalusian girls used or shall I wear a red yes and how he kissed me under the Moorish wall”. Zoiets ongeveer.'  

Nadat de lezer zich heeft ‘ingelezen’ bouwt de auteur in de loop van het verhaal de spanning op, onder meer met veel actie. Lezers moeten zich daarbij niet laten afschrikken door behoorlijk wat geweld, bloed en exploderende hoofden, hetgeen bij toeschouwers die dit soort handelingen blijkbaar te gruwelijk vinden, tot braken leidt.   Alhoewel dit verhaal is geafficheerd als het laatste deel van een trilogie, laat het einde van dit verhaal de mogelijkheid open dat er een vervolg komt op de avonturen van Sam Berger en Molly Blom. In hoeverre dit het geval zal zijn, zal de toekomst uitwijzen.  

Middenwater is zonder meer een goed geschreven verhaal, een schot in de roos voor Arne Dahl liefhebbers, maar voor hen die het werk van deze auteur niet kennen wellicht een minder aansprekend boek.