De waanzin van de macht

Chris de Stoop is geboren en getogen op een boerderij in het Waasland, onder de rook van Antwerpen. Hij studeert Germaanse talen en slaat als journalist zijn vleugels uit. Hij brengt reportages voor het tijdschrift Knack uit de hele wereld. Zijn broer en moeder zorgen in de tussentijd voor de boerderij, maar er verandert thuis van alles. In ‘Dit is mijn hof’ brengt hij daarvan verslag uit.

Voor de belangen van de Antwerpse haven moet alles wijken. Het zijn nationale belangen, want de Belgische economie staat op het spel. Als het havenbedrijf de aanleg van dokken en haventerreinen noodzakelijk vindt, dan gebeurt dat zonder discussie. Er zijn steeds grotere schepen en om de bereikbaarheid van de haven te garanderen zijn steeds grotere dokken nodig. Anders vertrekken de rederijen en verdwijnt de werkgelegenheid. Er staan toch al kerncentrales, daar kunnen best dokken bij: het Deurganckdok in de buurt van Doel, het Saeftinghedok dwars door het dorpje.

De boeren krijgen zonder veel inspraak op een infoavond te horen dat hun grond onteigend wordt en dat ze een compensatie krijgen. De meeste mensen verlaten Doel, ze trekken weg voor het Saeftinghedok gegraven is.

De Hedwigepolder ligt op de linkeroever van de Schelde en is een gebied met oude, traditionele boerderijen, waaronder die van de familie De Stoop. Het is echter door de overheid aangewezen als een compensatiegebied. De aanleg van haven- en industrieterreinen elders wordt hier gecompenseerd met natuur. Ook de uitdieping van de Schelde door de Scheldeverdragen tussen Nederland en België krijgt compensatie met ontpolderingen. Jammer genoeg leven er al boeren. Ze worden onteigend en hun landerijen worden natuurgebied. Er grazen geen koeien meer, er komen geïmporteerde Schotse hooglanders. Of de polders komen onder water te staan.

Verenigingen voor natuurbehoud, zoals Natuurpunt, onderhandelen rechtstreeks met het Havenbedrijf over de hoofden van de boeren heen. Zoals eens de haventerreinen werden getekend op bewoond gebied, zo worden nu natuurgebieden getekend. Louter plannen in abstracto, zonder met de mensen rekening te houden.

Voor de broer van De Stoop wordt het te veel, hij pleegt zelfmoord zoals andere boeren. Ze zien zichzelf niet elders opnieuw beginnen, krijgen de kans daar ook nauwelijks toe. Ze kunnen en willen geen afscheid nemen van hun levenswijze. Voor zijn moeder is er na een ziekenhuisopname geen weg terug. Hij bezoekt haar geregeld in het verzorgingstehuis en houdt haar op de hoogte. De Stoop is zelf in de familieboerderij gaan wonen en ziet de windmolens steeds dichterbij komen.

Inmiddels is het Deurganckdok aangelegd en heeft de overheid in haar genade beslist om Doel te sparen. Het dorpje is zo goed als dood en boerderijen in de Hedwigepolder zijn onteigend en gesloopt. De haven is minder gegroeid dan indertijd gedacht werd, zodat je je kunt afvragen welke belangen gediend zijn met alle onteigeningen en compensaties. Hoeveel banen heeft het helemaal opgeleverd? Nee, de waanzin van de macht houd je toch niet tegen.

De Stoop schrijft altijd vanuit een grote betrokkenheid. Het is hem in ‘Dit is mijn hof’ voortreffelijk gelukt zijn verontwaardiging over onrecht te combineren met medeleven om het lot van zijn broer. Hij haalt herinneringen aan hem op en beseft dat je onrecht niet ver weg hoeft te zoeken.

Als onderzoeksjournalist interviewt De Stoop alle betrokken partijen, hij beschuldigt en klaagt niet. Hij schrijft zo objectief mogelijk in een terughoudende stijl en laat gevoelens van verontwaardiging en medeleven aan de lezer over. Hij slaagt erin je bij het drama te betrekken, waarvan hij het slot zo formuleert: ‘Ik weet dat wij uit de tijd gevallen zijn, maar dat de tijd ons ook in de steek heeft gelaten. […] Dat het goed is deel uit te maken van een oud verhaal, dat weet ik. Dat de pantoffels van mij en mijn broer nog altijd onder bed staan. Dat deze plek van ons is en blijft. Een plek met niets, met alles’.

Ondertussen heeft de overheid andere beleidsdoelstellingen en moeten de laatste boeren hun uitstoot van stikstof drastisch beperken.