“… het hoge kasteel” geen hoogvlieger

Uit de “Listmania : Wat als de geschiedenis een andere afslag had genomen ?” in de Hebban Newsroom van 12 april jl. had ik enkele titels opgeschreven voor m’n verlanglijst, o.a. Philip Dick’s “De man in het hoge kasteel”.

De roman behoort tot het genre van de “dystopie”, en het subgenre van de “alternatieve geschiedschrijving” dat mee onder de grote noemer van “science fiction” of “speculatieve fictie” valt. In een dystopie wordt een denkbeeldige samenleving beschreven waarin men beslist niet zou willen leven, in “alt.gesch.schrijving” is de geschiedenis anders verlopen dan de werkelijke geschiedenis.

In Philip Dick’s boek van 1962 volgen we de gebeurtenissen in wat nu (in werkelijkheid) de Verenigde Staten van Amerika is, begin jaren ’50. De tweede wereldoorlog is geëindigd op ‘n “alternatieve manier” : de geallieerden hebben WO II verloren, gans Europa (op een paar landen na) en het oostelijke continent is opgegaan in “Das Reich” (het “nieuwe Duitsland”), en de voormalige USA wordt voor het grootste gedeelte bezet of “geleid” door Duitsers en Japanners.

De USA heeft daarmee een gedaanteverwisseling ondergaan en is uiteengevallen in drie grote blokken :
een westelijk blok van Washington state tot Californië (de PSA “the Pacific States of America”) waar de Japanners het land hebben overgenomen, een oostelijk blok (de USA, dat de oorspronkelijke naam heeft behouden) waar de Duitsers het land in een wurggreep houden (ook in de USA wordt jacht gemaakt op joden en andere “Untermenschen”), en een “neutraal” middenblok (RMS “the Rocky Mountains States”) van Idaho en Montana in het noorden tot Arizona en New Mexico in het zuiden, dat de (dystopische) winnaars van de oorlog minder belangrijk vonden omwille van zijn onherbergzame streken en woestijnen, maar waar de bewoners nochtans vrezen voor een mogelijke bijkomende bezetting uit zowel het westen als het oosten.

We volgen het leven van twee mensen in de PSA, Richard Childan, een kunsthandelaar in San Francisco, en Frank Frink, een atelierwerker in de zelfde stad, en daarbij zijn (ex-)vrouw Juliana Frink die naar de RMS is uitgeweken.
Terwijl de Japanners in de PSA zich vergapen en blauw betalen aan voormalige Noord-Amerikaanse “kunst” (alles wat dateert van voor de oorlog, maar ook herinnert aan de trek naar het Westen in de 19de eeuw), zijn de Duitsers de rest van de wereld economisch en technologisch aan ’t veroveren, en is er door hen een ruimteprogramma opgestart voor de grote trek naar Mars.
Meerdere personages halen een boek boven van een mysterieuze schrijver die in de RMS “in ’n kasteel op de bergen” zou wonen, een roman waarin de asmogendheden WOII niet hebben gewonnen maar wél de geallieerden, zodoende wordt dit boek een dystopisch verhaal binnen de dystopie van Philip Dick.

In tegenstelling tot sommige andere (al of niet in de media verschenen) recensies vond ik dit boek geen echte hoogvlieger.
Het verhaal is nogal simplistisch en dunnetjes uitgewerkt, de personages erg fake (al goed dat regelmatig de namen van echt bestaande figuren opduiken, zodat we nog de indruk behouden over de oorlog te vertellen), eigenaardige wendingen, en een zwakke plot waar we ons van moeten afvragen of deze als levensles is bedoeld of lijkt voor te komen uit de slechte dromen van de schrijver.
Het boek kon me niet echt bekoren, het was wel snel uitgelezen, maar liet me achter met ’n gevoel van ‘was dat nou het “werk van kosmische proporties” ?’ (zie voorkaft van het boek in de Lebowski uitgave van 2016).

Een lezing van een korte biografie van de schrijver leert dat zijn leven ook zijn eigenaardigheden heeft gekend, en dat hij leed aan paranoia en epilepsie. Aanvankelijk ging men ervan uit dat dit het gevolg was van zijn ruimhartige opvatting over drugs: hij experimenteerde regelmatig met geestverruimende middelen. De doorbraak naar wereldwijde populariteit kwam pas na zijn (relatief vroege) dood (de film Blade Runner van 1982, gebaseerd op Dicks boek “Do Androids Dream of Electric Sheep” verwierf een soort van cultstatus; andere films waren o.a. “Total Recall” en “The Minority Report”).

In 2015-2019 is er een gelijknamige Amerikaanse televisieserie door Amazon Studios uitgebracht, gebaseerd op dit boek. Vermoedelijk heeft creator Frank Spotnitz het scenario fors uitgebreider gemaakt dan het oorspronkelijke en complexer uitgewerkt omdat in totaliteit vier seizoenen en 40 afleveringen zijn uitgebracht.
Uit de zelfde hoger genoemde Hebban lijst had ik vroeger twee andere titels reeds gelezen, die qua niveau stukken hoger liggen dan Dick’s roman, nl. "Vaderland" van Robert Harris en "Het complot tegen Amerika" van Philip Roth, die besliste aanraders zijn indien men houdt van het dystopische genre.
Ook de laatste is (zeer goed) verfilmd geweest door HBO in maart 2020, met in de hoofdrollen o.a. Winona Ryder (kennen we o.a. van “Bram Stoker's Dracula”) en John Turturro (kennen we o.a. van “Quiz Show” en “The Big Lebowski”).