Tijdsbeeld compleet

‘Eén jaar uit het leven van P.M.C.J.S.’ is het fictieve dagboek van Marthje, die na haar huwelijk met Henk Milo naar Amsterdam vertrekt. Zij overleed in 1986.
De Tweede Wereldoorlog is bijna op zijn einde - maar dat weet zij natuurlijk niet - als zij zwanger is van Rosemarijn. Er zijn dan al twee zoontjes, Guusje en Robje.

Marthje Milo schreef niet echt een dagboek. De vorm waarin dit derde boek gegoten is komt uit de pen van haar dochter Rosemarijn. Maar zoals deze aangeeft: de meeste verhalen die zij navertelt in dit boek heeft ze uitentreuren van haar moeder moeten aanhoren. Ook heeft zij de familieleden vragen gesteld. Guusje, nu François geheten, wist nog wel een en ander over dat ellendige jaar.

Het jaar waar dit boek over gaat is het jaar van de zomer van 1944 tot de zomer van 1945. Het regime van de Duitsers legt steeds meer druk op de schouders van de Amsterdammers. Steeds meer regels die het leven bemoeilijken. En als dan de strenge winter van ’44-’45 aanbreekt, is de ellende nauwelijks meer te overzien.
Marthje staat er eigenlijk alleen voor, haar echtgenoot leeft alleen voor zijn muziek, en als hij al omkijkt naar de kinderen is dat veelal met negatief resultaat. Wie zijn kinderen liefheeft, kastijdt hen, is zijn motto. Het wordt steeds moeilijker om de kinderen te voeden en te kleden, en een zwangerschap draagt daar niet toe bij.
Vandaar dat de twee zoontjes naar Friesland gestuurd worden.

In januari ’45 kwam Rosemarijn ter wereld. Het was 13 graden onder nul! En er was geen hout voor de kachel, geen water of gas. Toch deed zij het goed als baby, misschien dank zij het bruine bier dat haar moeder dronk. Rosemarijn schrijft zichzelf in het boek:

‘Mijn dochtertje lachte, toen zij haar vader weer zag. Zou ze hem ook gemist hebben? Of zijn pianospel? Misschien is ze wel muzikaal. Heb ik me nooit afgevraagd, maar waarom niet, met zoveel muziek om haar heen tijdens mijn zwangerschap’.

Opm: Rosemarijn Milo heeft aan het conservatorium gestudeerd om celliste te worden. Ook op een andere manier doet Rosemarijn haar eigen zegje: er zijn zogenaamde inlegvellen, waarin zij haar eigen kijk op de zaak geeft. Dat werkt eigenlijk heel goed, beter dan een nawoord. Al is dat er ook als een soort verantwoording.

Het dagboek is dan misschien fictief, het is behoorlijk realistisch. Je kan je goed inleven in de schrijfster – Marthje dus. Je zal maar een jong gezin hebben in de hongerwinter en nog zwanger zijn ook, terwijl je man van mening is dat hij zich daar niet druk over hoeft te maken. Hij kan gewoon muziek maken, kijkt niet naar zijn vrouw om.
Net als in ‘Een vervlogen droom’ is de kern van het verhaal de vrouw, die zich in de tijd waarin zij leefden moesten zien te handhaven. Zij waren geen slaafse volgelingen van hun echtgenoten, en dat leverde vele problemen op. De boeken geven alle drie op een eigen manier een tijdsbeeld en zijn daardoor waardevol.