Lezersrecensie
Een knetterend boek!!
Het nieuwe jaar, 2023 in onze jaartelling is begonnen en “Het geknetter in de sterren” van Jon Kalman Stefansson is het eerste boek dat ik lees in dit nieuwe jaar. Wat een gelukkig mens ben ik dit dat ik mag lezen en als dit een belofte is voor het nieuwe jaar wordt het een prachtig jaar!
Laat ik beginnen met een bekentenis. In mijn boeken gebruik het papieren hoesje waar het theezakje in zit als boekenlegger. Het gebeurt wel eens gebeuren dat ik iets moois tegen kom in een boek en dan een stukje van het papieren zakje afscheur om een dan strookje papier tussen de bladzijden te leggen zodat ik de passage snel kan terugvinden. Zojuist heb ik de schaar erbij gepakt om reepjes te kunnen knippen van het papieren hoesje, om in “Het geknetter in de sterren” te kunnen leggen. Dit is een boek vol poëzie. Wat een geluk dat ik dit boek heb gevonden en mag lezen.
Jon Kalman Stefansson is een IJslandse schrijver en “Het geknetter in de sterren” een van zijn eerdere boeken, het is oorspronkelijk gepubliceerd in 2003. De Nederlandse vertaling is van 2021. Ik ben het boek op het spoor gekomen omdat het op de longlist (en later ook op de shortlist) stond van de Europese Literatuurprijs 2022.
Waar gaat het “Het geknetter in de sterren” over? Een kort antwoord is dat het boek beschrijft hoe een 7 jarig jongetje om gaat met het verlies van zijn moeder, die net is overleden. Dit 7-jarige, naamloze jongetje is de belangrijkste verteller van het verhaal. Dit gebeurt in een weemoedige, naïeve maar ook realistische stijl. Een mooi voorbeeld hiervan is hoe de thuiskomst van zijn zieke moeder beschrijft:
"Papa komt met een vrouw thuis, ze is uitgemergeld. Papa houdt haar stevig vast, zodat het daglicht haar niet wegwaait. De stoelen worden groter als zij op een ervan gaat zitten."
Een tweede verhaallijn in het boek is de familiegeschiedenis van de overgrootouders. Overgrootvader leidt aan onverbeterlijk optimisme, neerslachtigheid en alcoholisme. Wanneer hij rond de dertig is, ontmoet hij in Reykjavik overgrootmoeder, die dan nog maar 17 jaar oud is. Hun relatie ontwikkeld zich stormachtig maar heeft in het boek ook de nodige dieptepunten.
Jon Kalman Stefansson brengt voor mijn gevoel de thematiek van deze twee verhaallijnen bij elkaar in de scene waarin de ik figuur, zo’n 30(?) jaar inbreekt in het huis uit zijn jeugd, waar wij als lezer hem op 7 jarige leeftijd hebben meegemaakt. Hier gaat de ik persoon aan tafel zitten en schrijft een brief met daarin het onderstaande fragment:
"Ik weet niet hoe en waarom belangrijke woorden hun betekenis verliezen, maar als ik naar mijn vroegere thuis terugkeer, verander ik volgens het woordenboek in een inbreker. Het komt mij voor dat de woorden thuis en heimwee in de allereerste plaats een diepgeworteld verlangen uitspreken om bij degene te komen met wie we ons verbonden voelen. Bij degenen te komen met wie je verwant bent, met wie je verwant wil zijn, met wie je een band hebt of met wie je inbeeldt een band te hebben, bij die mensen te zijn. Klopt die interpretatie? Ik weet het niet, maar naar alle waarschijnlijkheid is thuis het meest duistere maar tevens het meest heldere woord van onze taal. We zouden dat woord voorzichtig moeten gebruiken."
Zowel het 7-jarige jongetje, dat zijn moeder heeft verloren, als de overgrootvader met zijn optimistische en neerslachtige buien, verlangt naar een thuis. Dit boek beschrijft hun zoektocht naar een thuis.
De schrijfstijl van Jon Kalman Stefansson is bij vlagen poëtisch. Hij heeft een beeldende stijl. De reden dat ik zoveel strookjes papier nodig had , is omdat het boek vol staat met fragmenten als:
Het zwijgen van de vrouw is een gigantische oceaan die moeilijk is over te steken. Papa schraapt zijn keel en prijst het eten. ’s Avonds schraapt papa zijn keel en prijst het weer. … Het geschraap van papa’s keel is als kiezelsteentjes die door de oceaan worden opgeslokt, zijn woorden zijn vogels die hortend over het oceaanoppervlak fladderen en in de verte verdwijnen.
Het is mede daarom ook dat ik het een prachtig boek om vind. Het is niet boek dat je niet snel moet willen lezen, maar waar je jezelf de tijd moet gunnen om van te genieten.
Laat ik beginnen met een bekentenis. In mijn boeken gebruik het papieren hoesje waar het theezakje in zit als boekenlegger. Het gebeurt wel eens gebeuren dat ik iets moois tegen kom in een boek en dan een stukje van het papieren zakje afscheur om een dan strookje papier tussen de bladzijden te leggen zodat ik de passage snel kan terugvinden. Zojuist heb ik de schaar erbij gepakt om reepjes te kunnen knippen van het papieren hoesje, om in “Het geknetter in de sterren” te kunnen leggen. Dit is een boek vol poëzie. Wat een geluk dat ik dit boek heb gevonden en mag lezen.
Jon Kalman Stefansson is een IJslandse schrijver en “Het geknetter in de sterren” een van zijn eerdere boeken, het is oorspronkelijk gepubliceerd in 2003. De Nederlandse vertaling is van 2021. Ik ben het boek op het spoor gekomen omdat het op de longlist (en later ook op de shortlist) stond van de Europese Literatuurprijs 2022.
Waar gaat het “Het geknetter in de sterren” over? Een kort antwoord is dat het boek beschrijft hoe een 7 jarig jongetje om gaat met het verlies van zijn moeder, die net is overleden. Dit 7-jarige, naamloze jongetje is de belangrijkste verteller van het verhaal. Dit gebeurt in een weemoedige, naïeve maar ook realistische stijl. Een mooi voorbeeld hiervan is hoe de thuiskomst van zijn zieke moeder beschrijft:
"Papa komt met een vrouw thuis, ze is uitgemergeld. Papa houdt haar stevig vast, zodat het daglicht haar niet wegwaait. De stoelen worden groter als zij op een ervan gaat zitten."
Een tweede verhaallijn in het boek is de familiegeschiedenis van de overgrootouders. Overgrootvader leidt aan onverbeterlijk optimisme, neerslachtigheid en alcoholisme. Wanneer hij rond de dertig is, ontmoet hij in Reykjavik overgrootmoeder, die dan nog maar 17 jaar oud is. Hun relatie ontwikkeld zich stormachtig maar heeft in het boek ook de nodige dieptepunten.
Jon Kalman Stefansson brengt voor mijn gevoel de thematiek van deze twee verhaallijnen bij elkaar in de scene waarin de ik figuur, zo’n 30(?) jaar inbreekt in het huis uit zijn jeugd, waar wij als lezer hem op 7 jarige leeftijd hebben meegemaakt. Hier gaat de ik persoon aan tafel zitten en schrijft een brief met daarin het onderstaande fragment:
"Ik weet niet hoe en waarom belangrijke woorden hun betekenis verliezen, maar als ik naar mijn vroegere thuis terugkeer, verander ik volgens het woordenboek in een inbreker. Het komt mij voor dat de woorden thuis en heimwee in de allereerste plaats een diepgeworteld verlangen uitspreken om bij degene te komen met wie we ons verbonden voelen. Bij degenen te komen met wie je verwant bent, met wie je verwant wil zijn, met wie je een band hebt of met wie je inbeeldt een band te hebben, bij die mensen te zijn. Klopt die interpretatie? Ik weet het niet, maar naar alle waarschijnlijkheid is thuis het meest duistere maar tevens het meest heldere woord van onze taal. We zouden dat woord voorzichtig moeten gebruiken."
Zowel het 7-jarige jongetje, dat zijn moeder heeft verloren, als de overgrootvader met zijn optimistische en neerslachtige buien, verlangt naar een thuis. Dit boek beschrijft hun zoektocht naar een thuis.
De schrijfstijl van Jon Kalman Stefansson is bij vlagen poëtisch. Hij heeft een beeldende stijl. De reden dat ik zoveel strookjes papier nodig had , is omdat het boek vol staat met fragmenten als:
Het zwijgen van de vrouw is een gigantische oceaan die moeilijk is over te steken. Papa schraapt zijn keel en prijst het eten. ’s Avonds schraapt papa zijn keel en prijst het weer. … Het geschraap van papa’s keel is als kiezelsteentjes die door de oceaan worden opgeslokt, zijn woorden zijn vogels die hortend over het oceaanoppervlak fladderen en in de verte verdwijnen.
Het is mede daarom ook dat ik het een prachtig boek om vind. Het is niet boek dat je niet snel moet willen lezen, maar waar je jezelf de tijd moet gunnen om van te genieten.
1
Reageer op deze recensie
