Gewone mensen die helden werden

'Whoever saves one life saves the world entire', een citaat uit de film Schindlers List. Een super interessant boek over gewone mensen die buitengewone reddingen verrichten.

Eigenlijk kent iedereen het verhaal wel over Oskar Schindler. De Duitse industrieel die vele Joden redde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn verhaal was zelfs door regisseur Steven Spielberg verfilmd.

Het verhaal van Oskar Schindler lijkt uniek: een Duitser die, zelfs op grote schaal, Joden hielp. Gelukkig was dat het niet. Er waren ook anderen. Alleen zijn hun verhalen minder bekend, toch hebben ze veel kunnen betekenen voor de Joodse gemeenschap.

Zo is er het verhaal van Gustav Schröder, de kapitein van de St Louis. Dit schip vervoerde honderden Joodse mensen die in 1939 wilden vluchten uit Duitsland. De reis zou eerst naar Cuba gaan maar daar mochten de passagiers niet van boord. Uiteindelijk werd er met verschillende landen onderhandeld maar niemand wilde in eerste instantie de Joden opvangen. Door de tomeloze inzet van Gustav Schröder is dit uiteindelijk wel gelukt. Helaas niet in Cuba of de VS maar wel in een aantal Europese landen zoals Engeland, Frankrijk en Nederland. Helaas voor de Joodse mensen die door bijvoorbeeld Frankrijk en Nederland werden opgevangen, waren ze ook daar niet veilig. Maar door deze kapitein kregen toch nog een groot aantal een kans om te overleven.

Ook is er het boeiende verhaal over Hermann Friedrich Gräbe. Deze Duitser ging als leidinggevende voor de Deutsche Reichsbachn aan de slag in Oekraïne. Toen hij door had hoe de Duitsers de Joden aan het uitroeien waren ondernam hij actie. Hij probeerde de Joden te beschermen door ze werk aan te bieden in zijn bedrijf. Hij gaf bij de Duitsers aan dat de Joden goedkope arbeidskrachten waren en hij er veel nodig had om het bedrijf te kunnen laten draaien. Dat ging lange tijd goed. Helaas werden na een aantal maanden een groot aantal van de Joodse medewerkers alsnog gedood.

Het boek laat duidelijke voorbeelden zien van Duitsers die hulp, zelfs op grote schaal, boden. Ook wordt besproken welke factoren nu van invloed zijn op dat bieden van hulp. Waarom bood de één wel hulp en de ander niet?

Eén van de redenen is de beschikbare tijd. Heeft de persoon die een slachtoffer zou kunnen helpen hiervoor voldoende tijd. Ook kan de opvoeding uitmaken of iemand hulp gaat bieden. uit onderzoek blijkt dat wie strenger is opgevoed minder snel hulp zal bieden.

Uit weer ander onderzoek blijkt dat de redders gewone mensen waren zoals jij en ik. Wel maakt het uit of de omstandigheden dusdanig zijn dat iemand de kans krijgt om iemand anders te helpen. Gemiddeld werd er bijvoorbeeld vaker iemand gered wanneer deze om hulp vroeg. Tenslotte is er de situatie van de 'laatste strohalm'. Het blijkt dat wanneer veel mensen toekijken er minder snel hulp wordt geboden dan wanneer de mogelijke helper de 'laatste strohalm' is.
Wat opvalt aan hoe er met redders van Joden werd omgegaan in Duitsland werden deze soms ook nog werden beschouwd als landverraders. Want de reddingen maakten duidelijk dat anderen ook in verzet hadden kunnen komen.

Een echte leestip voor wie van spannende verhalen houdt over gewone mensen en dan ook nog eens echt gebeurd. Over de helden van toen. Lezen dus!