Lezersrecensie
Kleurrijk en diep gelaagd portret van vijf Perzische vrouwen
Schrijfster Sanam Mahloudji schreef eerst kortverhalen voor magazines voor ze de debuutroman De Perzen schreef. Haar boek, vertaald naar het Nederlands door Madelon Janse, staat op de Shortlist Women’s Prize for Fiction en werd gekozen tot Hebban Boek van de Maand 26 en dat is beide terecht. Mahloudji leefde in Iran tot haar ouders er weg vluchtten voor de Iraanse Revolutie van 1979. Daarna groeide ze verder op in de Verenigde Staten en nu woont ze in Londen.
Deze revolutie en de weerslag daarvan op mensen en zeker vrouwen is een van de rode draden in het verhaal. Matriarch Elizabeth Valiat en haar dochters Seema en Shirin en kleindochters Bita, dochter van Seema en Niaz, dochter van Shirin, stammen af van de roemrijke en beruchte Grote Krijger. Daardoor is de familie steenrijk en wordt er enorm naar hen opgekeken. Na de Iraanse Revolutie vluchten Seema, Shirin en Bita naar de Verenigde Staten, terwijl Elizabeth en Niaz in Iran blijven. De achterblijvers hebben het moeilijk binnen het regime van de moellahs, maar ook de naar de VS gevluchte leden van de familie hebben het niet gemakkelijk. Het is voor hen moeilijk om te aarden in de Verenigde Staten waar hun naam geen bewondering oproept, maar enkel discriminerende vooroordelen. Een heel schrijnend voorbeeld daarvan is hoe Bita op school een standje krijgt als ze een genuanceerd portret beschrijft van haar voorouder die Iran hielp democratiseren. De juf is pas tevreden wanneer ze haar opstel herschrijft en haar familie afschildert als wanhopige vluchtelingen die gered worden door hun vlucht naar de moreel superieure VS.
Scherpe en soms snijdende humor valt regelmatig op. Zo zijn Texanen zonder die paar koeien en oliebronnen zo arm als de neten volgens Shirin. Elizabeth beschrijft haar vrouwelijke familieleden dan weer als ‘tachtig procent wenkbrauwen, wimpers en haar’.
Het verhaal wordt verteld vanuit vijf perspectieven. De schrijfster schetst de vijf vrouwen bijzonder nauwkeurig. We leren hen kennen in hun eigen perspectief, maar ook vanuit het oogpunt van de andere vrouwen. Zo is Shirin in Bita’s ogen schaamteloos protserig met het kopen van vele onnodige juwelen, terwijl we in Shirins versie juist lezen dat het geven van juwelen voor haar een teken van liefde is en dat deze juwelen iets zijn dat generaties lang meegaat en zo geschiedenis met zich meedraagt. Seema en Shirin zien hun moeder Elizabeth als liefdeloos, terwijl we in Elizabeths versie een andere versie van haar leren kennen. Alle vijf de vrouwen eisen echt wel een hoofdrol op in een boek waar de mannen slechts randfiguren zijn. Deze sterke vrouwen zijn trots, intelligent, welbespraakt, vaak scherp en bot in hun directheid. Toch hebben ze allen hun verlangens naar verbinding en liefde. Hoewel ze elkaar vaak rauw lijken te lusten, houdt de familieband hen uiteindelijk wel samen. Wat Elizabeth zegt over de Grote Krijger -die doorheen het verhaal steeds meer van zijn voetstuk valt- geldt bij uitbreiding voor de hele familie: niet perfect, maar wel van ons.
We krijgen een boeiende kijk op de geschiedenis en cultuur van Iran, zowel voor als na de Revolutie. De vele Perzische woorden creëren hierbij een rijkere, gelaagdere sfeer. Achteraan vinden we een verklarende woordenlijst van die woorden.
Knappe en soms poëtische beelden vallen op.
‘Soms brak er een blad van de reflectie van de boom en viel in het water, op zoek naar zijn verloren wederhelft, niet wetende dat het zichzelf zocht.’
‘Nounou’s kamer wist niet dat ze dood was; de grote balken zaten nog in de nok en de dieren scharrelden rond in de muren en krasten met hun scherpe klauwtjes over het hout.’
Sommige beelden laten je echt stilstaan en dieper nadenken. Zo kunnen mensen een spook zijn van een onbewandeld pad. Dit boek verdient meerdere lezingen, zodat de rijke geschiedenis, taal en psychologie ervan ten volle tot hun recht komen.
Deze revolutie en de weerslag daarvan op mensen en zeker vrouwen is een van de rode draden in het verhaal. Matriarch Elizabeth Valiat en haar dochters Seema en Shirin en kleindochters Bita, dochter van Seema en Niaz, dochter van Shirin, stammen af van de roemrijke en beruchte Grote Krijger. Daardoor is de familie steenrijk en wordt er enorm naar hen opgekeken. Na de Iraanse Revolutie vluchten Seema, Shirin en Bita naar de Verenigde Staten, terwijl Elizabeth en Niaz in Iran blijven. De achterblijvers hebben het moeilijk binnen het regime van de moellahs, maar ook de naar de VS gevluchte leden van de familie hebben het niet gemakkelijk. Het is voor hen moeilijk om te aarden in de Verenigde Staten waar hun naam geen bewondering oproept, maar enkel discriminerende vooroordelen. Een heel schrijnend voorbeeld daarvan is hoe Bita op school een standje krijgt als ze een genuanceerd portret beschrijft van haar voorouder die Iran hielp democratiseren. De juf is pas tevreden wanneer ze haar opstel herschrijft en haar familie afschildert als wanhopige vluchtelingen die gered worden door hun vlucht naar de moreel superieure VS.
Scherpe en soms snijdende humor valt regelmatig op. Zo zijn Texanen zonder die paar koeien en oliebronnen zo arm als de neten volgens Shirin. Elizabeth beschrijft haar vrouwelijke familieleden dan weer als ‘tachtig procent wenkbrauwen, wimpers en haar’.
Het verhaal wordt verteld vanuit vijf perspectieven. De schrijfster schetst de vijf vrouwen bijzonder nauwkeurig. We leren hen kennen in hun eigen perspectief, maar ook vanuit het oogpunt van de andere vrouwen. Zo is Shirin in Bita’s ogen schaamteloos protserig met het kopen van vele onnodige juwelen, terwijl we in Shirins versie juist lezen dat het geven van juwelen voor haar een teken van liefde is en dat deze juwelen iets zijn dat generaties lang meegaat en zo geschiedenis met zich meedraagt. Seema en Shirin zien hun moeder Elizabeth als liefdeloos, terwijl we in Elizabeths versie een andere versie van haar leren kennen. Alle vijf de vrouwen eisen echt wel een hoofdrol op in een boek waar de mannen slechts randfiguren zijn. Deze sterke vrouwen zijn trots, intelligent, welbespraakt, vaak scherp en bot in hun directheid. Toch hebben ze allen hun verlangens naar verbinding en liefde. Hoewel ze elkaar vaak rauw lijken te lusten, houdt de familieband hen uiteindelijk wel samen. Wat Elizabeth zegt over de Grote Krijger -die doorheen het verhaal steeds meer van zijn voetstuk valt- geldt bij uitbreiding voor de hele familie: niet perfect, maar wel van ons.
We krijgen een boeiende kijk op de geschiedenis en cultuur van Iran, zowel voor als na de Revolutie. De vele Perzische woorden creëren hierbij een rijkere, gelaagdere sfeer. Achteraan vinden we een verklarende woordenlijst van die woorden.
Knappe en soms poëtische beelden vallen op.
‘Soms brak er een blad van de reflectie van de boom en viel in het water, op zoek naar zijn verloren wederhelft, niet wetende dat het zichzelf zocht.’
‘Nounou’s kamer wist niet dat ze dood was; de grote balken zaten nog in de nok en de dieren scharrelden rond in de muren en krasten met hun scherpe klauwtjes over het hout.’
Sommige beelden laten je echt stilstaan en dieper nadenken. Zo kunnen mensen een spook zijn van een onbewandeld pad. Dit boek verdient meerdere lezingen, zodat de rijke geschiedenis, taal en psychologie ervan ten volle tot hun recht komen.
1
Reageer op deze recensie