Een geslaagde ontpopping

Hij, die zijn plaats verandert, verandert zijn geluk (Jiddisj gezegde)

In 1710 vertrekt joodse Jael met haar man Leib vanuit het tolerante Amsterdam naar het door Gereformeerden gedomineerde Franeker in de veronderstelling dat het niet voor lang zal zijn. Ze hoeft er immers alleen een boodschap af te leveren voor haar werkgeefster Maria Sibylla Merian. De realiteit blijkt echter anders te zijn en Jael kan haar nieuwe situatie niet accepteren. Onbegrip voor de gedwongen verhuizing en de noodzaak voor het verbergen van haar Joodse identiteit drijft Jael tot het nemen van onorthodoxe maatregelen om terug te kunnen keren naar Amsterdam en haar werk in het botanisch atelier.
Zal Jael er in slagen om, ondanks alle tegenwerkingen en onverwachte complicaties, het Jiddisj gezegde in praktijk te brengen en zo haar toekomst zelf te bepalen?

Jeanine de Vries volgde een studie journalistiek en begon als freelance tekstschrijver. Zij debuteerde in 2016 als Nine de Vries met de historische roman Machla, gevolgd door Chana en Tikva.
Het rupsenhuis is echter de eerste historische roman die onder haar eigen naam is uitgebracht. Hiervoor deed zij onderzoek naar de joodse gemeenschap in het Amsterdam van de achttiende eeuw en verdiepte zich in de geschiedenis van het botanisch atelier van Maria Sibylla Merian, kunstenares en entomologe die planten en insecten bestudeerde en daar gedetailleerde tekeningen van vervaardigde.

De titel van het boek is een directe verwijzing naar het atelier, de coverafbeelding is een fragment van haar eerste Bloemenboek, toch blijkt Maria Sibylla Merian tussen cover en flaptekst geen actieve rol te spelen. Maar doordat Jael zich bij al haar akties laat leiden door de gedachten aan haar werkgeefster, blijft deze beroemde kunstenares wel als een onzichtbare, doch sturende factor boven het verhaal hangen. Een elegante oplossing die op deze manier ook nog een extra dimensie toevoegt.

De ware reden achter het overhaaste vertrek uit Amsterdam blijft lang een mysterie. Stukje bij beetje wordt voor Jael, en dus voor de lezer, een tipje van de sluier opgelicht maar het duurt bijna tot het einde voordat ook het laatste puzzelstukje is gelegd.
De lezer mag deelnemen aan een reis over de Zuiderzee en een verblijf in Franeker door de ogen van Jael en zit daarbij dus eerste rang. De beeldende en gedetailleerde schrijfstijl maakt het zo realistisch, dat je bijna de wind kunt voelen, het hout hoort kraken en de zeilen hoort klapperen. Het tempo ligt niet hoog, maar past uitstekend in de tijd waarin het verhaal zich afspeelt. Dat geeft meteen ruimte voor een bijna spelenderwijze uitleg over de toenmalige samenleving. Van de historische gebouwen in de steden, het houden van exotische vogeltjes in de huizen van de rijken tot aan het schuren met zand van het tinnen vaatwerk in de keuken van de herberg, met de helder geformuleerde en veelal korte zinnen wordt de geschiedenis helemaal tot leven gebracht. Het gebruik van woorden die passen in die tijd draagt bij aan de kleuring van het verhaal. Dat geldt ook voor het gebruik van de Friese en Jiddische begrippen, waarvan de betekenis wel op te maken valt uit de context, maar die voor de duidelijkheid zijn opgenomen in een verklarende woordenlijst. De historische verantwoording is het puntje op de i in de uitvoering en maakt van deze historische roman een plezierig leesbaar stukje geschiedenis over een tijd waarin een vrouw nog niet zo heel veel rechten had en creatief moest zijn om te kunnen overleven in een vijandige omgeving.

Niet alleen het hoofdpersonage ontpopt zich van een volgzaam rupsje tot een zelfstandige vlinder, ook Jeanine de Vries slaat met dit boek haar vleugels uit. Want werden haar eerdere romans nog wat onderbelicht, met Het rupsenhuis laat zij zien geen eendagsvlinder te zijn.
Over een volgend boek wordt al druk nagedacht. Inspiratie is er voldoende, want zoals Jeanine op haar website zegt, ‘Verhalen liggen tenslotte op straat, je hoeft ze alleen maar op te rapen.’