Het einde van een carrière

Het laatste deel van de trilogie van Hilary Mantel over Thomas Cromwell, de spiegel en het licht. De man die we hebben leren kennen in de vorige twee boeken en die opgeklommen is van zoon van een smid tot de rechterhand van koning Henry VII. Cromwell een erudiete man met een fenomenaal geheugen heeft na de dood van zijn leermeester Wolsey, diens functie langzamerhand overgenomen. Hij, niet afkomstig uit de adelstand wordt geminacht én gevreesd door de edelen aan het hof en in dit boek vinden ze mogelijkheden om hem aan te pakken.

Cromwell krijgt na de dood van Anna Boleyn met grote problemen te maken, regelmatig wordt hem de schuld in de schoenen geworpen dat hij de man is geweest die Anna en andere edelen naar het schavot heeft gestuurd. Met name hovelingen, die vroeger zijn meester Wolsey na diens dood belachelijk hebben gemaakt, wraak op hen en nu de kans die te nemen?
Hij krijgt de taak de dochter van de koning; Mary de eed te laten afleggen dat haar vader hoofd van de Engelse kerk is, het lukt hem en ze mag terugkomen naar het hof. De goede relatie met Mary wordt hem later verweten, hij zou met haar willen trouwen om na de dood van de koning samen met haar te regeren. Terecht of niet?
De koning trouwt met Jane Howard in dat huwelijk wordt eindelijk een levensvatbare troonopvolger geboren, helaas sterft de moeder enkele dagen later. Cromwell wordt met de opdracht opgezadeld om een nieuwe vrouw voor de koning te zoeken en dat is in het verdeelde Europa geen gemakkelijke klus. De koning van Frankrijk en de keizer van Duitsland belemmeren de wens van de koning van Engeland om een vrouw uit hun kringen te trouwen. Uiteindelijk komt Anna van Kleef in beeld maar door het eigenzinnige gedrag van de koning komt het niet goed tussen die twee mensen en wie krijgt de schuld? Cromwell.

Hij heeft ook te maken met rebellen die overal in Engeland in opstand komen en waar veel geld voor nodig is om ze te verslaan, terwijl Cromwell steeds rijker wordt in geld en bezittingen De kloosters worden onteigend, de relikwieën vernietigd waardoor de boosheid van de bevolking groeit. Het wispelturige gedrag van de koning: dan weer prijst hij Cromwell en de volgende keer heeft hij kritiek en noemt hem eigenzinnig. Dat alles zorgt ervoor dat de edelen eindelijk kans zien om Cromwell, net door de koning tot Lord benoemd, zwart te maken en wordt hij gevangen genomen met instemming van de koning. Hij krijgt geen proces maar wordt verhoord door mensen die hij begunstigd heeft en met wie hij vriendschap dacht te hebben gesloten en ter dood veroordeelt, een vonnis waar de koning zijn handtekening onder zet.. Hij eindigt zijn leven op het schavot.

In het hele boek zat het eraan te komen en ineens is het zover en dan is het snel gegaan, jammer want ik had nog wel wat meer over zijn eigen verdediging willen horen. Hij overpeinst hij waar hij in het verleden onjuist heeft gehandeld en waar hij zelfs goede raad in de wind heeft geslagen. Toch is hij ervan overtuigd dat hij altijd met eer en geweten de koning heeft gediend, dag en nacht.

“Nu hij aanvoelt dat hij minder dan een week te leven heeft, moet hij zijn beelden ophalen van de plekken waar hij ze heeft achtergelaten en zijn innerlijke terrein aflopen. Hij moet zijn zijn hele leven doorkruisen, als hij wakker is en als hij slaapt, want je kunt je herinneringen niet onbeheerd in de wereld achterlaten zodat anderen ze kunnen toe-eigenen” p.1204

In het boek wordt regelmatig teruggekeken op het verleden van Cromwell net als in de vorige boeken en zo krijg je steeds meer zicht op hoe Thomas Cromwell van arme, mishandelde smidszoon geworden is tot zo een machtig man. Zijn jeugd heeft er ook voor gezorgd dat hij om zich heen mensen heeft verzameld die hij opgeleid heeft en een warm thuis heeft geschonken, zoals Ralf Sadler en zijn neef Richard Cromwell en dat geldt ook voor jonge jongens die hij in zijn huishouden opneemt en zorgt dat ze leren lezen en schrijven. Ze lijken wel een vervanging te zijn voor zijn gezin, vrouw en dochters die al vroeg zijn komen te overlijden. Maar ook zijn geliefden kunnen hem niet redden.

Een interessant epos deze drie boeken over het leven van Cromwell, beschreven door Mantel in prachtige zinnen: “Wat in de citadel(Calais) gezegd wordt, wordt over de zee gedragen, sissend, ruisend, versterkt door de golven, om te stranden op de oplettende aandacht van de koning in Whitehall” p 102

In een tijd die erg lijkt op de tijd waarin we nu leven, pandemie en opstanden in verschillende regio’s in Europa en een Engeland dat nu zijn eigen weg gaat in dit geval in economisch opzicht.