Lezersrecensie
Een boek dat vraagt om herlezen om de facetten van de diamant te kunnen zien’
‘
Nu ben ik best gewend complexe boeken te lezen, vol duistere geheimen, verhaallijnen die grillig verlopen en relaties tussen personages die pas in de loop van het boek echt helder worden maar dit boek van Svealena Kutschke stelt me voor vragen die blijven spelen, ook nadat het boek uit is. Je zou het een zwakte kunnen noemen – de draadjes zijn niet afgehecht en niet al je vragen zijn beantwoord – maar je kunt het ook de kracht van het boek noemen, met name dat er veel discussie over blijft en je
als lezer nog dagen ermee bezig bent.
Kutschke heeft een boek afgeleverd dat – kort samengevat – de familiegeschiedenis vertelt van drie generaties vrouwen tussen 1902, het geboortejaar van Lucie en de jaren tachtig, als Jessie, vrouw nummer drie rond de 21 jaar oud is. Er zijn veel magischeelementen in verwerkt maar ook veel beschrijvingen van het leven van alledag.
Het begint bij Magdalena die zich hoogzwanger verdrinkt in de Trave bij de geboorte van Lucie. In deze beginscène komen een aantal ingrediënten al naar voren, de rivier de Trave, de Roggenbuk, het bizarre feit dat Magdalena zich verdrinkt voordat Lucie geboren is en dat de zuigeling toch leeft.
‘Vast stond alleen dat de jonge vrouw dood was, ze dreef met haar buik naar boven in de haven, haar haren met algen verstrengeld, haar enkel verstrikt in het touwwerk van een kotter. […] De zuigeling lag op haar buik alsof, men sloeg opnieuw een kruis, de Roggenbuk zelf met zijn knokige vingers bij de bevalling had geholpen en het kindje op haar lichaam had gelegd, of – en die voorstelling leek bijna nog griezeliger – alsof de zuigeling uit eigen kracht op het levenloze vlot was geklommen.’
Haar vader Michél Hinrichs, kunstschilder, pakt Lucie op en neemt haar mee naar huis, een heel klein huis in de Gröpelgrubbe. Dit huis is het centrum van alle generaties vrouwen.
Lucie groeit op zonder moeder tussen schilderijen in wording, de geur van verf, terpentijn en armoede.
De tweede vrouw is Freya de dochter van Lucie en Christoph Petersenn, geboren in 1942 die op haar beurt een dochter krijgt in 1974, Jessie (genoemd naar Jesse James), in haar huwelijk met Jürgen Mertens.
Magdalena, Lucie en Jessie hebben de duivel gezien en communiceren op een bepaald vlak ook met hem. Freya is overgeslagen maar dat maakt haar niet gelukkiger. Alle vrouwen hebben gemeen dat ze vaak passief zijn, alsof ze er niet echt zijn, alsof de duivel ze bodemloos heeft gemaakt. Welke rol de duivel verder precies speelt is niet helemaal duidelijk maar dat hij het leven van de vrouwen ingrijpend beïnvloedt wel.
De Duitse titel is ‘Stadt aus Rauch’ waarmee Lübeck is bedoeld, een stad die in het begin van het associaties oproept met Die Buddenbrooks van Thomas Mann, maar waar hij over de gegoede
burgerij schreef, laat Kutschke ons kennismaken met de armoede, de kleine huisjes en stegen van de stad, de achterhuizen van de grote huizen.
In een tijdsbestek van bijna honderd jaar lezen we over de geschiedenis van Duitsland en dan in het bijzonder die van Lübeck, lezen over de gruwelen van eerste en tweede wereldoorlog, het fascisme, de jodenhaat, het meelopen van de mensen waardoor anderen worden gemarteld, buitengesloten,
gedood.
De stijl van Kutschke is beeldend en soms, zeker tegen het einde, hallucinerend en daardoor lijkt de tekst ongrijpbaar bij eerste lezing. Je snapt niet meteen waar de schrijfster naar toe wil maar bij herlezen kom je tot de conclusie dat elke regel doordacht is, elke regel nodig is om het geheel te kunnen vatten en dat je zoveel mooie beeldende zinnen leest dat je niet kunt kiezen bij de vraag ‘Geef een mooiste citaat’. Onmogelijk. Daarmee is dit een boek dat je minstens drie keer moet herlezen om alles te kunnen vatten en dat is dan ook iets wat ik in ieder geval ga doen.
Will van Sebille
20 mei 2018
Nu ben ik best gewend complexe boeken te lezen, vol duistere geheimen, verhaallijnen die grillig verlopen en relaties tussen personages die pas in de loop van het boek echt helder worden maar dit boek van Svealena Kutschke stelt me voor vragen die blijven spelen, ook nadat het boek uit is. Je zou het een zwakte kunnen noemen – de draadjes zijn niet afgehecht en niet al je vragen zijn beantwoord – maar je kunt het ook de kracht van het boek noemen, met name dat er veel discussie over blijft en je
als lezer nog dagen ermee bezig bent.
Kutschke heeft een boek afgeleverd dat – kort samengevat – de familiegeschiedenis vertelt van drie generaties vrouwen tussen 1902, het geboortejaar van Lucie en de jaren tachtig, als Jessie, vrouw nummer drie rond de 21 jaar oud is. Er zijn veel magischeelementen in verwerkt maar ook veel beschrijvingen van het leven van alledag.
Het begint bij Magdalena die zich hoogzwanger verdrinkt in de Trave bij de geboorte van Lucie. In deze beginscène komen een aantal ingrediënten al naar voren, de rivier de Trave, de Roggenbuk, het bizarre feit dat Magdalena zich verdrinkt voordat Lucie geboren is en dat de zuigeling toch leeft.
‘Vast stond alleen dat de jonge vrouw dood was, ze dreef met haar buik naar boven in de haven, haar haren met algen verstrengeld, haar enkel verstrikt in het touwwerk van een kotter. […] De zuigeling lag op haar buik alsof, men sloeg opnieuw een kruis, de Roggenbuk zelf met zijn knokige vingers bij de bevalling had geholpen en het kindje op haar lichaam had gelegd, of – en die voorstelling leek bijna nog griezeliger – alsof de zuigeling uit eigen kracht op het levenloze vlot was geklommen.’
Haar vader Michél Hinrichs, kunstschilder, pakt Lucie op en neemt haar mee naar huis, een heel klein huis in de Gröpelgrubbe. Dit huis is het centrum van alle generaties vrouwen.
Lucie groeit op zonder moeder tussen schilderijen in wording, de geur van verf, terpentijn en armoede.
De tweede vrouw is Freya de dochter van Lucie en Christoph Petersenn, geboren in 1942 die op haar beurt een dochter krijgt in 1974, Jessie (genoemd naar Jesse James), in haar huwelijk met Jürgen Mertens.
Magdalena, Lucie en Jessie hebben de duivel gezien en communiceren op een bepaald vlak ook met hem. Freya is overgeslagen maar dat maakt haar niet gelukkiger. Alle vrouwen hebben gemeen dat ze vaak passief zijn, alsof ze er niet echt zijn, alsof de duivel ze bodemloos heeft gemaakt. Welke rol de duivel verder precies speelt is niet helemaal duidelijk maar dat hij het leven van de vrouwen ingrijpend beïnvloedt wel.
De Duitse titel is ‘Stadt aus Rauch’ waarmee Lübeck is bedoeld, een stad die in het begin van het associaties oproept met Die Buddenbrooks van Thomas Mann, maar waar hij over de gegoede
burgerij schreef, laat Kutschke ons kennismaken met de armoede, de kleine huisjes en stegen van de stad, de achterhuizen van de grote huizen.
In een tijdsbestek van bijna honderd jaar lezen we over de geschiedenis van Duitsland en dan in het bijzonder die van Lübeck, lezen over de gruwelen van eerste en tweede wereldoorlog, het fascisme, de jodenhaat, het meelopen van de mensen waardoor anderen worden gemarteld, buitengesloten,
gedood.
De stijl van Kutschke is beeldend en soms, zeker tegen het einde, hallucinerend en daardoor lijkt de tekst ongrijpbaar bij eerste lezing. Je snapt niet meteen waar de schrijfster naar toe wil maar bij herlezen kom je tot de conclusie dat elke regel doordacht is, elke regel nodig is om het geheel te kunnen vatten en dat je zoveel mooie beeldende zinnen leest dat je niet kunt kiezen bij de vraag ‘Geef een mooiste citaat’. Onmogelijk. Daarmee is dit een boek dat je minstens drie keer moet herlezen om alles te kunnen vatten en dat is dan ook iets wat ik in ieder geval ga doen.
Will van Sebille
20 mei 2018
1
2
Reageer op deze recensie
