Hier valt zóveel uit te halen...

Het verhaal
“Twee jaar geleden stemde het Amerikaanse Congres voor invoering van het Persoonschapsamendement, dat embryo’s het grondwettelijke recht geeft op leven, vrijheid en bezit vanaf het moment van de bevruchting. Abortus is nu in alle vijftig staten illegaal. Mensen die abortussen uitvoeren kunnen voor doodslag worden aangeklaagd, mensen die abortus willen laten plegen voor samenzwering tot moord. Ook voor in-vitrofertilisatie geldt een nationaal verbod, omdat het amendement de overplaatsing van embryo’s uit het lab naar de baarmoeder strafbaar stelt.” Datzelfde Persoonschapsamendement bepaalt ook, onder de leuze “Ieder kind verdient er twee”, dat ongehuwde personen geen kinderen meer mogen adopteren.
In Rode klok volgen we vier vrouwen die elk op hun eigen manier met deze wet geconfronteerd worden. De biografe is alleenstaand, maar droomt van een kind. Adoptie zal over drie maanden niet meer kunnen en inseminatie lijkt niet te lukken. De dochter is net geen zestien en ongewenst zwanger. Veel opties worden haar niet gegund. De genezeres is een kruidenvrouw, die afgezonderd in het bos woont. Voor sommigen is zij een moderne heks, voor anderen een laatste redmiddel. De echtgenote lijkt niet rechtstreeks met de nieuwe wet te maken te hebben, maar ook zij is niet gelukkig. Ze stelt zich vragen bij haar huwelijk en haar rol als echtgenote en moeder. De drang om eruit te stappen staat in schril contrast met de kinderwens van de biografe.
Dystopie?
Het verhaal heeft de allures van een dystopie, maar het griezelige eraan is, dat het zo maar eens werkelijkheid zou kunnen worden. Een president met vreemde ideeën die de doorsnee Amerikaan achter zich krijgt… het klinkt toch niet helemaal onbekend in de oren.
Tijdens het lezen van het verhaal waan je je eerder in het verleden dan in de toekomst. De natuurgenezeres die van hekserij beschuldigd wordt, katapulteert je zo de zestiende, zeventiende eeuw in. De woeste zee en het gure klimaat lijken je een fantasyverhaal in te sleuren. De ideeën achter de nieuwe wet sturen je een paar eeuwen terug de tijd in. Ook dit maakt het verhaal griezelig: het idee dat je in de toekomst zoveel stappen terug in het verleden zou moeten.
Eivør Mínervudottír
Rode draad doorheen het hele verhaal is de biografie van poolreizigster Eivør Mínervudottír, waar de biografe zich in verdiept. Zij staat, samen met de andere vrouwen in het boek, symbool voor het hele thema van het boek: het recht van de vrouw om zelf beslissingen te nemen over haar leven. In het geval van de vier vrouwen in Newville gaat het om het recht om zelf te beslissen over het moederschap. Met de poolreizigster wordt het thema van de vrouwenemancipatie verder opengebroken.
Onderlinge relaties
Wat ook knap is aan het boek, is de relatie tussen de personages onderling. Allemaal hebben ze op de een of andere manier met elkaar te maken: als collega’s, bloedverwanten, student/docent, vriendinnen… De dualiteit tussen die relaties zorgt voor een extra spanning in het verhaal.
Leesclubboek
Ik zou nog zoveel meer over dit boek kunnen vertellen. Het lijkt me dan ook een ideaal boek om in een leesclub te bespreken. Er zitten zoveel thema’s in verweven, zoveel voer tot discussie. Er kan zowel naar de actualiteit als naar het verleden verwezen worden. Het boek zit geraffineerd in elkaar en je kan er eindeloos over praten en steeds weer nieuwe dingen uithalen.
Het hoeft waarschijnlijk niet herhaald te worden dat ik enorm van dit boek genoten heb.
Rode klok | Leni Zumas | Uitgeverij Atlas Contact (2018) | 414 pg. | vert. uit het Engels door Linda Broeder