De liefde van een pluizig bolletje

Stel je eens voor dat je op een dag een pakketje ontvangt met een pratend pluizig bolletje erin. Het bolletje praat niet de hele dag, maar enkel op de momenten waarin jij steun nodig hebt en tijdens de periodes waarin je behoefte hebt aan een luisterend oor. In Fuzzie van schrijfster Hanna Bervoets (1984) stellen pluizige bolletjes vragen, vertellen ze verhalen en lijken ze elk persoonlijk detail van de personages te kennen. De personages raken zo gehecht aan de bolletjes dat ze er geen afscheid van kunnen nemen. Geen wonder, want het bolletje helpt de personages door allerlei vervelende periodes van het leven, zoals liefdesverdriet of het gevoel hebben dat je niets in je leven hebt bereikt. Terwijl de personages voorzichtig weer opkrabbelen, verliezen de bolletjes echter hun volume en sterven zij langzaam af.

‘Ik zit niet in je hoofd. Ik ben geen onderdeel van je en toch hoor ik bij je. Ik ga niet bij je weg zolang jij wilt dat ik blijf. En o, ik kan me best voorstellen dat jij aan mij twijfelt. Dat vind ik alleen maar fijn. Wees argwanend, blijf kritisch: dat past bij je, dat weet ik. Bij mij kun je zijn wie je wilt zijn omdat ik weet dat jij altijd jij bent- nee, met mij aan je zijde hoef je nooit bang te zijn, geloof me, lief ding, bij mij ben je veilig’.

Hanna Bervoets zet haar lezers graag aan het denken met allerlei sociale experimenten. Haar romans gaan altijd over de verhalen die we onszelf en elkaar vertellen en de vraag die ze haar lezers vaak voorschotelt gaat over wat we geloven. Wat zijn mensen en wat beweegt ze? Wat is de relatie tussen de waarheid en fictie en hoe bepalen we wie ziek is en wie gezond? In haar succesvolle roman Ivanov (2016) werd de lezer geconfronteerd met de moralen in de wetenschap en in haar roman Efter (2014) werd liefde als een ziekte behandeld. In Fuzzie (2017) gaat het om de vraag hoe waarachtig kunstmatige liefde is. Kan een pluizig bolletje de liefde van een mens vervangen?

De jonge vrouw Maisie, haar ex-geliefde Florence, de oude man Diek en de vermoeide Stephan zijn de personages met ieder een eigen bolletje. De verschillende bolletjes hebben elk een eigen kleur, maar ze zeggen allemaal hetzelfde. Bij elk personage maakt het iets anders los, maar hun probleem is eigenlijk hetzelfde: de personages zijn allemaal teleurgesteld in de liefde en verlangen naar genegenheid. Die vinden ze in het pluizig bolletje, maar is het mogelijk dat iets mechanisch de liefde van een mens kan vervangen? Om liefde en genegenheid te ontvangen vertellen de bolletjes wat de personages moeten doen, hoe ze moeten denken en hoe het beste te leven, maar de personages moeten het alsnog zelf uitvogelen. En dat doen ze op een menselijke manier: door te stuntelen, te falen en weer op te staan. Het menselijke aspect in Bervoets oeuvre wordt in Fuzzie dus verder uitgewerkt.

‘Jong zijn is geloven dat verwerven volwassen maakt, of, in ieder geval, dat volwassenheid met verwerven gepaard gaat, met het verzamelen van een baan, een huis, een dier, een grote liefde, misschien – wie jong is ziet volwassen als de beloning voor een volle spaarkaart’.

In Fuzzie lopen verschillende verhaallijnen door elkaar. De persoonlijk verhalen van de personages schetsten alledaagse mensen die op kruisingen in hun leven staan en die zeer herkenbaar zijn en tegelijkertijd ook de nieuwsgierigheid wekken. Het verweven van de verschillende verhaallijnen toont ook dat er geen enkele juiste manier is om op zoek te gaan naar liefde en genegenheid. De opties houdt Bervoets liever open en het is aan de lezer om de vragen die in het verhaal opgeworpen worden op haar of zijn manier te beantwoorden. Bervoets serveert de lezer dus liever niet kant en klare antwoorden en standpunten over liefde en genegenheid in tijden van kunstmatige liefde.

De schrijfstijl van Bervoets is als vanouds poëtisch en het boek staat vol met mooie zinnen die het waard zijn om te onthouden. De melancholische sfeer past bij het verhaal en Bervoets heeft goed nagedacht over de opbouw van het verhaal. Ook is er ruimte voor reflecties op de huidige maatschappij, bijvoorbeeld door kritiek te geven op de oppervlakkigheid van vele datingwebsites. Fuzzie van Hanna Bervoets is dus een boek waarin de lezer echt een actieve rol moet spelen doordat je wordt geconfronteerd met allerlei filosofische gedachten. Met verrassende en fijn genuanceerde scènes blijft het boek tot het einde boeiend en door het eigenzinnige karakter van het verhaal verdient de roman om meerdere keren gelezen te worden.

‘Eenzaamheid is een discrepantie, het gat tussen behoefte en bevrediging, tussen de vraag van het gemoed en het aanbod van de omgeving, eenzaamheid is tevens het eindpunt van de evolutie: het resultaat van van een o zo ontwikkeld zelfbewustzijn, van het constante besef dat je bestaat – eenzaamheid geen verlangen naar gezelschap maar een hang naar erkenning, misschien zelfs herkenning, een hunkering naar iemand die jou ziet zoals je jezelf ziet…’