Realistische roman

Waarom gaat iemand in het verzet? Om te strijden tegen onrechtvaardigheid opgelegd door een dictator. Dat is de eerste gedachte die bij mensen opkomt. Een nobele gedachte en zeer prijzenswaardig. Alleen wijst de praktijk uit dat niet iedere daad van verzet is gepleegd uit nobele gedachten. Een fraai voorbeeld wordt door Peter den Hertog beschreven in zijn korte roman “De Baron –de geschiedenis van een verzetsstrijder”. Een boek dat gebaseerd is op historische feiten.

De hoofdpersoon in “De Baron” is Nol de Waardt, een eigenaar van café De Stee in Hoogeveen. In zijn jeugd is hij met harde hand opgevoed, wat hem later tijdens de oorlog onverwachts van pas komt. Politiek heeft niet zijn belangstelling, maar voor de Duitse bezetter heeft hij geen goed woord over. Wanneer er om// hulp gevraagd wordt bij het laten onderduiken van Joden, aarzelt hij geen moment en schiet te hulp. Maar zoals veel dingen in het leven is niets zoals het lijkt. Ook in het geval van de Waardt niet.
“De Baron” suggereert een anti-verzetsboek te zijn. Het ondermijnt de geromantiseerde heldenwaas, waarmee het verzet doorgaans omgeven is; het toont de mens in al zijn facetten, inclusief zijn schaduwzijde. Maar gaat het in dit boek wel om die verzetsman?

Het verhaal van Nol de Waardt is gedrapeerd om de echte kern van het boek heen, want de grondslag voor deze roman is de beruchte ‘badkuipmethode’. Tegenwoordig beter bekend als ‘waterboarding’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd deze methode gehanteerd door Bloedgroep Norg. Een terreurorganisatie in Drenthe die bestond uit gewelddadige leden van de landwacht. De ontdekking van het gebruik van die gruwelijke foltering greep de auteur zo aan dat hij hiernaar een onderzoek begon. Getuigenverklaringen inspireerden hem tot het schrijven van “De Baron”.

Den Hertog schreef eerder “Adolf Hitler ontmaskerd”, een non-fictie boek over Hitlers motieven tot de moord op de joden. “De Baron”is dan ook zeer realistisch en heel direct geschreven en zelfs verrassend. Het verhaal heeft een hele andere wending dat de titel doet vermoeden. Toch mist het boek zo nu en dan de vloeiende lijn die feiten en fictie tot een geheel maakt. Het eerste hoofdstuk laat de lezer aardig lang in onzekerheid over welke richting de auteur met zijn verhaal precies op wil. De schakel met het werkelijke verhaal blijft te lang uit. Dat gebeurt pas in het tweede hoofdstuk. Maar eenmaal daar aanbeland, wordt de lezer onmiddellijk meegezogen in het verhaal, ondanks eerder genoemde tekortkoming. Met een zorgvuldiger redactie was “De Baron” een uitstekend boek geweest.