Lezersrecensie
Te gekunsteld
De Ierse schrijver John Banville won in 2005 de Man Booker Prize en is al jaren een Nobelprijskandidaat. Zijn nieuwste boek De blauwe gitaar belooft daarom heel wat. De roman is zeker literair verantwoord, maar helaas te gekunsteld en hoogdravend om geloofwaardig te kunnen zijn.
Aan het begin van het boek maken we kennis met Oliver Orme, een gevluchte kunstschilder. De lezer heeft echter nog geen idee waarvan, waarnaartoe of waarom Orme gevlucht is. Gelukkig vertelt Orme ons dat allemaal zelf: hij is gevlucht voor zijn minnares, haar man en zijn eigen vrouw en houdt zich schuil in zijn ouderlijk huis.
Monotone monoloog
Het hele verhaal is, op een paar kleine dialogen na, één lange monoloog van Orme zelf. Hij beschrijft de recente gebeurtenissen, zijn jeugd en de gedachten die bij hem opkomen. Zijn verhaal heeft iets weg van een biecht, vol van overdreven reflectie. Verder gebeurt er weinig en de gebeurtenissen die zich wel voltrekken zijn bijna lachwekkend onwaarschijnlijk. Hij gaat met zijn minnares mee naar haar ouders terwijl ze elkaar niet meer willen zien. Zijn vrouw neemt hem zonder problemen vervolgens weer terug. Pas in de laatste pagina’s heeft Orme een realistisch gesprek met zijn vrouw en krijgt het verhaal inhoud.
Ongeloofwaardig
Buiten de ongeloofwaardige omgang met zijn medepersonages, komt ook het innerlijk van Orme niet goed over. Van de hak op de tak haalt hij herinneringen op, maar de hoogdravende en filosofische wijze waarop hij dat doet is niet reëel. Het feit dat hij als schilder sommige taferelen beschrijft als een schilderwerk of vergelijkingen maakt met andere beroemde kunstwerken is tot daaraan toe, maar de constante uitweidingen en literair gekunstelde zinnen maken dat het verhaal niet overtuigt en op afstand blijft. De literaire metaforen zijn vaak prachtig gevonden. Zo ziet Orme de regen ineens als een leger piepkleine balletdansers en beschrijft dit als volgt: ‘Elke druppel maakte een vluchtige pirouette en beeldde daarna de stervende zwaan uit en implodeerde tot slot’. Het is alleen erg onwaarschijnlijk dat Orme ze ter plekke bedenkt.
Als het Banvilles idee was om een zo vervreemdend en afstandelijk mogelijk werk te maken is hem dat gelukt, maar de ‘spannende en komische meditatie’ die de achterflap belooft is ver te zoeken.
[Deze recensie verscheen eerder (2016) op CLEEFT]
Aan het begin van het boek maken we kennis met Oliver Orme, een gevluchte kunstschilder. De lezer heeft echter nog geen idee waarvan, waarnaartoe of waarom Orme gevlucht is. Gelukkig vertelt Orme ons dat allemaal zelf: hij is gevlucht voor zijn minnares, haar man en zijn eigen vrouw en houdt zich schuil in zijn ouderlijk huis.
Monotone monoloog
Het hele verhaal is, op een paar kleine dialogen na, één lange monoloog van Orme zelf. Hij beschrijft de recente gebeurtenissen, zijn jeugd en de gedachten die bij hem opkomen. Zijn verhaal heeft iets weg van een biecht, vol van overdreven reflectie. Verder gebeurt er weinig en de gebeurtenissen die zich wel voltrekken zijn bijna lachwekkend onwaarschijnlijk. Hij gaat met zijn minnares mee naar haar ouders terwijl ze elkaar niet meer willen zien. Zijn vrouw neemt hem zonder problemen vervolgens weer terug. Pas in de laatste pagina’s heeft Orme een realistisch gesprek met zijn vrouw en krijgt het verhaal inhoud.
Ongeloofwaardig
Buiten de ongeloofwaardige omgang met zijn medepersonages, komt ook het innerlijk van Orme niet goed over. Van de hak op de tak haalt hij herinneringen op, maar de hoogdravende en filosofische wijze waarop hij dat doet is niet reëel. Het feit dat hij als schilder sommige taferelen beschrijft als een schilderwerk of vergelijkingen maakt met andere beroemde kunstwerken is tot daaraan toe, maar de constante uitweidingen en literair gekunstelde zinnen maken dat het verhaal niet overtuigt en op afstand blijft. De literaire metaforen zijn vaak prachtig gevonden. Zo ziet Orme de regen ineens als een leger piepkleine balletdansers en beschrijft dit als volgt: ‘Elke druppel maakte een vluchtige pirouette en beeldde daarna de stervende zwaan uit en implodeerde tot slot’. Het is alleen erg onwaarschijnlijk dat Orme ze ter plekke bedenkt.
Als het Banvilles idee was om een zo vervreemdend en afstandelijk mogelijk werk te maken is hem dat gelukt, maar de ‘spannende en komische meditatie’ die de achterflap belooft is ver te zoeken.
[Deze recensie verscheen eerder (2016) op CLEEFT]
1
1
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Anne Oerlemans
Gesponsord
Deze thriller trekt je razendsnel mee in een complot met onbetrouwbare staatslieden met hun eigen agenda's, internationale conflicten en hoogoplopende bedreigingen voor de samenleving.
