ik hou van de dingen waar ik niet van hou

Gaël Faye, een artiest met Frans Rwandese wortels, heeft met zijn debuut Klein land, het verhaal van zijn jeugd in Burundi verteld. Dit is zo prachtig verwoord, daar hou ik van, hoewel het gaat over een onbegrijpelijke oorlog,...

Gaby denkt terug aan zijn jeugd in Burundi en als volwassen man besluit hij terug te gaan naar het land. Hij zoekt naar wat hij kwijt is geraakt en waar hij geen afscheid van heeft kunnen nemen, omdat hij moest vluchten vanwege de burgeroorlog in 1994. Vervolgens maak je als lezer een reis terug in de tijd. Hij woont samen met zijn Franse vader, Rwandese moeder en een jonger zusje in een doodlopende steeg in een van de betere wijken van Bujumbura. Met vier andere jongens in de buurt onderneemt hij allerlei avonturen. Het lijkt een zorgeloze tijd. Het einde van geluk begint met het einde van het huwelijk van zijn vader en moeder. Langzaam brokkelt zijn zorgeloos kind zijn af.

Een onbegrijpelijke oorlog door de ogen van een kind, die angsten onder ogen moet komen, die niet voor hem bestemd zijn, raakt mijn lezershart. Er zijn fantastische hoofdstukken waarin elke zin nieuwsgierig maakt naar een volgende ontdekking. Bovendien lijkt Burundi met zijn weelderige plantengroei, de bergen en het grote meer een prachtige plek om op avontuur te gaan. In het begin is er nog een onschuldige zoektocht naar de fiets van Gaby, die is gestolen. Wat een vaart heeft het verhaal daar. Later wordt het grimmiger, als de oorlog in de steeg komt. Maar Gaby is ook een poëet in de dop (Gaël Faye is rapper, singer-songwriter en dat is te merken). Hij pakt mij in met zijn zinnen. "Poëzie is niet informatief. Toch is poëzie het enige wat een menselijk wezen onthoudt van zijn tijd op aarde." Voor mij zal dat bijvoorbeeld deze zin zijn uit de brief die Gaby schrijft naar zijn correspondentievriendin in Frankrijk. “Ik hou van de dingen waar ik niet van hou. Ik hou van het zoete van ijs, maar niet van het koude.” Waarschijnlijk klinkt het in het Frans mooier, maar het is al zo lang geleden dat ik Frans heb gelezen. Fijn dat Liesbeth van Nes dit zo vertaald heeft. Ook treffend vond ik deze zin: “In het spel van de discussie is pijn een joker, die alle andere argumenten op haar pad afdekt.”

Ik schaam mij ook als ik dit verhaal lees. Het is waar, wat Gaby opvangt over de VN, die op de hoogte is van de plannen van de genocide in Rwanda, maar ze hebben het niet kunnen voorkomen. Wat staat ons straks te wachten aan verhalen over de oorlogen van nu? Laten wij ons pas raken als er jaren van literaire gelaagdheid overheen liggen?

Als je een leesreis rond de wereld wilt maken, kan ik je deze tussenstop voor Burundi van harte aanbevelen!