Een vrouw op de vlucht voor een bericht

Het inlevingsvermogen, de directe en beeldende schrijfstijl van Grossman maakt van hem die uitzonderlijk goede schrijver. In een proloog beschrijft hij de hoofdpersonen, ernstig ziek, geïsoleerd in een ziekenhuis. In de vele dialogen met een poëtisch woordenspel en diepere laag laat hij de lezer meevoelen in hun eenzaamheid, kwetsbaarheid in een letterlijke duisternis waar ze elkaar lijfelijk en geestelijk zoeken en vasthouden. Hij symboliseert in deze proloog de dreiging die later in het boek constant aanwezig is en met liefde, vooral luisteren dragelijk kan zijn en hoop geeft.
Ora, de vrouw op de vlucht voor een bericht van haar zoon, Ofer, die in het leger zit, wil de tijd stilzetten door van huis te gaan. Als ze geen bericht kan ontvangen, is er geen bericht en stelt ze zijn eventuele dood uit.
Tijdens een wandeling door Israel samen met Avram, haar jeugdliefde, vader van Ofer, vertelt ze over hun gezamenlijke zoon en haar verleden. De schrijver schildert het land als een lichaam waar de hoofdpersonen hun herinneringen kunnen plaatsen.
Ze lopen door een oud land met littekens. Overal komen ze monumenten tegen voor gestorvenen. Ora zegt hierover: Hoeveel doden passen er nog in dit kleine land? Grossman geeft inzicht via Ora en Avram over de diepe angsten van de eerste, tweede generatie Holocaust slachtoffers en de dagelijkse bedreiging van nu. Een geheel getraumatiseerd volk.
Het boek is omvangrijk, maar staat geen moment stil net zoals de wandelaars, Ora en Avram. Door vragen niet meteen te beantwoorden, het subtiel weglaten, houdt de schrijver je vast als lezer. Het boek heeft die lengte nodig om al de facetten, antisemitisme, Arabische wereld, verleden, heden in oorlog, gezin en psychologische ontwikkelingen van de personen uit te diepen.
Ora is een onzekere moeder. Ze geeft zichzelf de schuld als het met haar zoons niet goed gaat. Haar bewuste moederschap maakt van haar juist geen slechte moeder. Een vrouw die zeker is in haar opvoeding faalt meer. Ora is een moeder die onvoorwaardelijk van haar kinderen houdt en ze het liefst op een levenslange troon zet. Als ze merkt dat ze gevoelsmatig tegenover hun zwak wordt, gaat ze het gevaar uitdagen. Ze wil voelen wat haar zoons en haar twee geliefden voelden, afstompte, verhardde na hun driejarige diensttijd. Ze rijdt dagen lang in een stadsbus door Tel Aviv en ervaart daar hoe de reizigers elke keer hun leven wagen om naar hun werk te gaan of boodschappen te doen. Er kan een terrorist zichzelf opblazen. De bus, die dezelfde rit terugreist aan de overkant van de straat, ziet ze ontploffen.
Grossman laat voelen dat een gemeenschappelijk inlevingsvermogen voor iedereen noodzakelijk is om samen te leven. De kern van menselijke gevoelens is voor iedereen gelijk. De deur blijft open als we luisteren naar elkaar. Luisteren naar het verhaal van Ora, uitgediept in deze roman, maar ook naar het verhaal van Sami, de Arabische vriend, waar Ora wil, moet bevriend mee blijven. Die empathie voor elk individu houdt de deur open naar een vreedzaam leven met elkaar. Ook de gemartelde Avram veroordeeld niet zijn Arabische beulen. Zij handelden vanuit hun onmogelijke situatie en trauma’s.
De liefdevolle herinneringen van Ora aan haar zoons is in details beschreven. Je voelt hun kinderhuid. Grossman heeft tijdens het schrijven van deze roman zijn zoon in het leger verloren. Zijn liefde voor zijn kind zit waarschijnlijke in deze bijna tastbare herinneringen. Ook de indrukwekkende monoloog van Avram, door een zender tijdens de oorlog. Avram verondersteld in deze monoloog dat hij zijn laatste levens uren beleefd. Hij laat de lezer voelen hoe een jongen in het leger kan denken, filosoferen, zelfs lang hoop blijft houden in een nutteloze hel voor de Arabieren en de Joden. Zijn liefde voor zijn vrienden Ilan en Ora houdt hem lang overeind.
In de hele roman blijft de romantiek, liefde het belangrijkste om de personen bij elkaar te houden. Het is een noodzakelijk fundament voor de psychologische overleving van de mens. Ora, als vrouw, moeder, belichaamt tussen haar mannen die kern van liefde in onvoorwaardelijke menselijke emoties. Haar moederschap kan haar nooit afstompen tot sluimerende haat.