Recensie Galatea 2.2

Galatea 2.2 vertelt het verhaal van een (bijna) 21ste eeuwse Pygmalion, in de figuur van Richard Powers. Powers is zojuist terug gekeerd uit Nederland, waar hij een aantal jaren met zijn vriendin heeft geleefd. Inmiddels is de relatie verbroken en is hij terug in Amerika. Hij maakt zich zorgen over zijn - inmiddels - vierde boek, waarin hij de laatste correcties in aan het aanbrengen is, omdat hij verwacht dat er maar weinigen geïnteresseerd zullen zijn in het onderwerp. En alsof dat niet genoeg is, heeft hij wel de eerste zin van zijn vijfde boek in het hoofd, maar komt hij maar niet verder. Dat wordt mede veroorzaakt doordat hij vermoed dat hij die zin van iemand anders heeft 'gepikt', maar hij kan zich niet voor de geest halen waar of wanneer hij die zin is tegen gekomen.

Hij is voor een jaar als gastdocent verbonden aan de universiteit waar hij zelf jaren geleden is afgestudeerd en waar hij zijn voormalige vriendin heeft leren kennen. Veel doet hij daar niet, waardoor hij zich natuurlijk ook wat schuldig voelt. Hij doolt wat door de gangen, observeert de studenten en wetenschappers vanaf een veilige afstand, maar houdt zich zoveel mogelijk afzijdig. Tot hij, tijdens een toevallige ontmoeting in een café, door collega-wetenschappers wordt uitgenodigd mee te doen aan een experiment. Lentz, een briljant wetenschapper op het gebied van kunstmatige neurale netwerken, wordt uitgedaagd om een computerprogramma te maken dat in staat is om een kandidaatsexamen literatuur, via de Turing test, af te leggen. Die uitdaging neemt hij aan, onder de voorwaarde dat Powers meewerkt en het computerprogramma 'opleidt'.

Powers werkt mee en leert zodoende meer dan hij gedacht had. Hij wordt gedwongen om zijn leven tot dan toe onder ogen te zien door een studente die hij vanuit de verte aanbidt én moet ervaren dat zijn 'Galatea' aan de verhalen uit de literaire canon niet genoeg heeft om 'tot leven' te komen. Hij besluit uiteindelijk om het computerprogramma (Helena gedoopt) ook het actuele nieuws en het relaas van zijn leven te vertellen. Helena geeft hem, samen met Lentz, het laatste zetje om de echte wereld binnen te stappen en nadat hij heeft ontdekt waar hij die eerste zin voor zijn vijfde boek voor het eerst heeft gelezen, is ook de weg vrij voor zijn volgende boek: Galatea 2.2?

De Powers in dit verhaal heeft heel veel overeenkomsten met de schrijver Powers. Hoeveel er autobiografisch is en hoeveel fictief wordt nooit helemaal duidelijk. Dat doet er verder ook niet toe. Het is een boeiend verhaal, waar wel veel wetenschappelijk jargon in voorkomt met betrekking tot computers, computerprogramma's en (kunstmatige) neurale netwerken. Soms is het ook doodgewoon taai, maar het verhaal over Powers en 'zijn Galatea' is zo ongelooflijk boeiend dat dat de taaie delen doet vergeten. Hij heeft het weer voor elkaar gekregen en een boek geschreven dat (veel) stof tot nadenken geeft.

Ik vertelde C., uit mijn hoofd, het verhaal over twee mannen die op de afdeling ernstige gevallen van een ziekenhuis lagen. De ene, een hartpatiënt, ligt bij het raam. De hele dag door is hij uitvoerig bezig verslag te doen van wat er zich buiten allemaal afspeelt om zijn zaalgenoot wat afleiding te bezorgen. Hij geeft elk personage een naam: Meneer de Rijke, De Boodschappenjongen, De Vrouw Met De Benen. En deze eindeloze, compacte roman zet hij in elkaar omwille van de aan armen en benen verlamde man in het bed naast hem, die vanwaar hij ligt niet uit het raam kan kijken.
Dan op een avond krijgt de raamverteller een hartaanval. Hij begint te stuiptrekken. Hij probeert bij zijn medicijnen op het nachtkastje tussen de beide bedden te komen. De verlamde man, die zijn kans om die oneindige wereld met eigen ogen te aanschouwen schoon ziet, slaagt in het onmogelijker en weet met een bovenmenselijke uithaal de medicijnen op de vloer te vegen.
Wanneer ze hem de volgende dag naar het lege bed bij het raam overbrengen, is het enige dat hij ziet een bakstenen muur.