Altijd streven naar honderd op honderd

Charles Ducal (1952) debuteerde in 1987 als dichter. Hij was van 2014 tot 2016 de eerste Belgische dichter des Vaderlands. Zijn poëzie werd met diverse prijzen onderscheiden. Onlangs verscheen zijn eerste roman, Kroniek van een verzonnen leven.

Het boek bestaat uit twee delen (Het kind en De oude man) die zijn onderverdeeld in hoofdstukken. Hoofdpersoon is de aan het begin van het boek zesjarige Remi, die opgroeit in een katholiek gezin op het Vlaamse platteland. Hij komt op een dag thuis met zijn eerste rapport: honderd op honderd. Voor Remi wordt de lat hiermee hoog gelegd. Hij legt zich erop toe om op allerlei gebieden tot de top te gaan behoren, zelfs als het bijvoorbeeld gaat om vasten:

“Hij staat boven hen als het op versterven aankomt. Na de paasmis bewijs hij dat op een manier die hem trots maakt op zichzelf. Hij zal zijn snoep ook nu niet opeten. Hij verloot alles onder zijn broers en zussen.”

Op een dag is Remi getuige van een verkrachting, die eindigt in doodslag. Hij durft er met niemand over te praten, omdat hij zonder toestemming het huis verlaten had om een ‘verboden boekje’ te zoeken.

“Hij bidt en biecht. Hij weet dat hij gezondigd heeft, zwaar gezondigd. Het boekje, het verboden boekje brandt hem in de ziel. Nu volgt de straf.”

Remi groeit door dit trauma verknipt op. Dat uit zich bijvoorbeeld in de manier waarop hij met seksualiteit omgaat. Aanvankelijk toont hij een soort hoofse liefde voor meisjes en vrouwen, die bijna vergelijkbaar is met Mariaverering.

“Dan lost zij weer op in de nevel en zweeft door zijn halfslaap heel even met een vreemde geur, als van onaardse bloemen. Haar wil hij waardig zijn, haar wil hij dienen.”
“Ze weet het niet, dat is ook nergens voor nodig, want eigenlijk bemin ik in haar iets hogers, iets wat verborgen blijft, de schoonheid als idee, als schoonheid met hoofdletter, de absolute schoonheid.”

In zijn studententijd raakt Remi zijn geloof in God kwijt. Hij krijgt relaties met vrouwen en is er trots op wanneer hij, ondanks het feit dat hij weinig ervaring heeft met vrouwen, toch een capabele minnaar blijkt te zijn.

“Zeven klungelaars meteen voorbijgestoken en zich aan haar geopenbaard als de ideale minnaar.”

Ducal beschrijft in het eerste deel van het boek het harde werken van Remi en zijn eenzaamheid op een internaat. Remi sluit vriendschap met slechts weinig jongens, maar zijn vriendschap met Joris is wel bijzonder. Joris helpt hem om te gaan schrijven, maar wanneer ze met hun vriendschap een grens overgaan zijn, is Remi opnieuw alleen.
In het tweede deel blijkt Remi getrouwd te zijn en vader van een zoon. Zijn afhankelijkheid van ‘verboden boekjes’ blijft hem parten spelen en zijn pornoverslaving neemt buitensporige vormen aan wanneer hij op latere leeftijd ook de beschikking heeft over internet. Hij is schrijver geworden en heeft via zijn werk ‘afgerekend’ met zijn strenge vader. Hij streeft nog steeds naar honderd op honderd.

“… veertig gedichten over vader en zoon. Zijn weerwoord op het zwijgen van de man, een weerwoord waarin het kind eindelijk kan spreken over zijn angst, zijn ontzag, zijn nietigheid in de schaduw van de vader …”
“Hij is een schrijver zonder emoties. Hij moet niks kwijt, zich van niks bevrijden. Het enige wat hij voelt is voldoening als wat hij schrijft aanslaat, ongerustheid als het effect uitblijft. Schrijven is de honger naar applaus.”

Remi ziet op latere leeftijd door een aantal gebeurtenissen zijn jeugd en keuzes die hij toen heeft gemaakt toch in een ander daglicht. Zijn leven neemt en neemt dan een andere wending.
Ducal heeft een zeer compact boek geschreven, waarin op geloofwaardige en poëtische wijze (“Het geluid in zijn borst is te groot voor zijn keel.”) het leven van een man beschreven wordt. Het religieuze milieu neemt een belangrijke plaats in en er zijn in het boek talrijke verwijzingen naar Bijbelteksten en -verhalen. Het boek begint bijvoorbeeld al met ‘In het begin is er het kind’, Remi houdt van zijn gezin ‘met heel zijn hart, heel zijn ziel en al zijn krachten’ en er zijn verwijzingen naar de gelijkenis van de verloren zoon. De vriendschap tussen Remi en Joris vond ik mooi en geloofwaardig beschreven. Thema’s als schaamte, straf voor zonde en schuldgevoelens nemen een belangrijke plaats in binnen het boek. De toon van het boek is serieus, de sfeer tragisch. Wat ik jammer vond, is dat het ‘middenstuk’ van het leven van Remi ontbrak; van het kind ga je direct in deel twee naar de oude man. Veel is wel te reconstrueren, maar over het huwelijk en het gezinsleven van Remi had ik graag meer gelezen, omdat het boek heel fraai geschreven is. De zinnen geven heel veel informatie en moeten soms een tweede keer gelezen worden vanwege hun rijke inhoud en hun schoonheid.