Vrouwenliefde in de jaren vijftig

Therese is een onzekere, beginnende decorontwerpster met een baantje als verkoopster in een warenhuis met kerstdrukte. Ze heeft een vriend, waar ze weinig voor voelt maar met wie ze samenwoont bij gebrek aan beter. Ze valt bij het eerste contact als een blok voor Carol, een superrijke elegante huisvrouw, die een pop voor haar dochtertje komt kopen. Therese durft daarna contact op te nemen en tussen beide vrouwen ontwikkelt zich een prachtige liefde. Tot hun beider verbazing want de sociale afstand is enorm en hun oorspronkelijke leefwereld is totaal anders. Carol is verwikkeld in een echtscheiding met strijd om het voogdijschap van haar dochtertje. Ze heeft eerder een lesbische relatie gehad die naar een vriendschap is omgebogen. Voor Therese is homoseksualiteit nieuw, maar het voelt onmiddellijk als vanzelfsprekend.

De twee vrouwen maken per auto een rondreis door een aantal staten van Amerika. Ze ontdekken steeds meer van elkaar en vooral Therese maakt een grote groei door: de relatie wordt gelijkwaardiger. De ex van Carol stuurt een detective achter hen aan, die onder andere geluidsopnamen maakt. Deze ‘bewijzen van onzedelijk gedrag’ worden succesvol ingezet om een omgangsverbod met het dochtertje af te dwingen. Als Carol Therese verlaat om de strijd om haar dochter aan te gaan, krijgt Therese de ruimte om zich te bezinnen op haar toekomst en professionele ontwikkeling als decorontwerpster. Dat lukt en bovendien krijgt zij oog voor personen die ook ‘zo’ zijn. Als beide vrouwen elkaar weer ontmoeten is duidelijk: zij kiezen voor elkaar.

Patricia Highsmith (1921-1995) schreef ruim twintig romans, die in vele talen zijn vertaald en verfilmd. Het boek is onder de titel The Price of Salt in 1952 verschenen onder het pseudoniem Claire Morgan. In 1989 schreef Highsmith een gereviseerde versie: Carol en gebruikte daarbij haar eigen naam. Carol is in 2015 verfilmd en succesvol rondgegaan in het filmhuiscircuit.

Homoseksualiteit is van alle tijden, maar in de vijftiger jaren was de maatschappij er bepaald niet klaar voor. Lesbische liefde werd als zondig en zeer afkeurenswaardig beschouwd. Wellicht was het Amerika van toen zelfs wat liberaler dan nu, maar zonder strijd is een relatie nooit geweest. Het boek maakt duidelijk dat homoseksualiteit geen keuze is, die ook anders kan uitvallen, maar een natuurlijke vanzelfsprekendheid, die alleen in een cocon en onder gelijkgestemden kan worden beleefd. De buitenwereld reageert afwerend en vaak agressief.

Carol is een prachtig geschreven verhaal, dat je meeneemt in de ontwikkeling die vooral Therese doormaakt. De verbazing over wat haar overkomt, de verrukking over niet eerder ervaren liefde, haar persoonlijkheidsontwikkeling en de ontspanning dat alle emotionele puzzelstukjes op hun plaats vallen zijn buitengewoon goed beschreven. De achtergrond van het Amerika van de jaren vijftig is informatief en draagt bij aan een beter begrip voor de onmogelijke situatie waar beide vrouwen zich in bevinden.