Leven uit hoop

De Somalische Asad Abdullahi is pas acht jaar oud als voor zijn ogen zijn moeder door rebellen wordt vermoord. Via allerlei omzwervingen woont hij negentien jaar later in Kaapstads meest beruchte township Blikkiesdorp. Schrijver Jonny Steinberg ontmoet hem daar en vraagt of hij zijn levensverhaal wil vertellen om daar een boek over te schrijven. Asad stemt toe, maar wil dat alleen als ze in de auto van Jonny gaan zitten, zodat hij de omgeving in de gaten kan houden.
De vlucht uit Somalië leidt Asad uiteindelijk naar Zuid Afrika, waar hij hoopt op een beter leven.

Het boek beschrijft op een indringende manier het leven van Asad, vanaf zijn achtste jaar en zijn vlucht uit Ethiopië. Al snel komt hij overal alleen voor te staan, omdat hij zijn familie kwijt raakt. Maar het geeft ook een inkijkje in de cultuur van sterke familiebanden. Telkens ontmoet hij mensen die tot zijn clan behoren en hem opnemen als zoon. Om dan te ontdekken dat hij steeds achtergelaten wordt. Je kan zijn verdriet en wanhoop op zulke momenten voelen.
De kracht van dit boek is volgens mij dat Jonny Steinberg een goede mix weet te vinden van een haast klinisch observeren en schrijven én de emoties van Asad zo raak weet te beschrijven.
Ook al kost het vaak moeite het levensverhaal uit Asad te peuteren, Jonny gaat door. Dat doet hij ook, omdat hij graag wil begrijpen waar Asad de moed vandaan heeft gehaald door te gaan en hoop te blijven houden op een beter leven.
Het is hartverscheurend om te lezen hoe vluchtelingen proberen te overleven, ondanks dat zij keer op keer vernederd worden, voortdurend in angst leven, verlaten worden en de dood in de ogen zien.
Veelal stelt Asad zich in een afhankelijke positie, ondanks dat hij ook soms anderen onderhoudt. Asad moet alle beslissingen zelf nemen, maar zijn het wel echte keuzes of laat hij zich leiden door de omstandigheden. Ook de keuze naar Zuid Afrika te vluchten is hem ingegeven door de ontmoeting met een man die daar veel geld verdiende, zonder te onderzoeken of het vrije Zuid Afrika echt wel gastvrij is voor vluchtelingen uit Somalië.
Pas als hij verantwoordelijkheid neemt voor Sadicya en haar zoon kiest hij zelf, en dan is het een keuze die mensen van zijn familieclan hem niet in dank afnemen.

Het is het verhaal van vluchteling Asad. Maar is het ook niet het verhaal van veel vluchtelingen?
Op een bepaald moment vraagt Jonny zich af of de woorden van Asad misschien wel bepaald worden door het verhaal zoals hij het moest brengen om aan papieren te komen.
Dan bedenkt hij: Als ik hem weer van begin af aan zou ondervragen, zou het een heel ander boek worden.