De kattencode gekraakt

Miauwen spinnen, blazen, grommen, kirren, krijsen, het is slechts een selectie uit de diverse geluiden die katten kunnen maken. Naast lichaamstaal, zijn deze geluiden manieren voor katten om te communiceren, maar wat betekenen deze geluiden? Is er een eenheid in te ontdekken, is het een taal?  

Susanne Schötz (1965) is hoogleraar Fonetiek aan de Universiteit van Lund, Zweden, maar zij is ook huisgenoot van vijf katten: Donna, Turbo, Rocky, Kompis en Vimsam. Naast het bestuderen van de menselijke taal is zij een studie begonnen naar het gedrag van katten en hun geluiden. Het project heet Meowsic: Melodie in Human-Cat Communication. Een vijfjarig (nog lopend) project, waarvan de oorsprong ligt in de gedragingen van de katten bij haar thuis. De resultaten zijn verwerkt in De geheime taal van katten. De Zweedse Susanne Schötz schreef het oorspronkelijk in het Duits en het is inmiddels vertaald en uitgegeven in meer dan twaalf landen.  

Susanne Schötz specialiseerde zich in de prosodie: de melodie, het ritme en de geluidssterkte van de uitspraak. De overgang naar het luisteren naar de geluiden die haar katten maakten was met vijf onderzoeksobjecten in huis een logische stap. In De geheime taal van katten vertelt Schötz over haar eigen katten en hun wijze van gedrag, afgewisseld met stukjes wetenschappelijke informatie over fonetiek: het onderzoek naar klanken in de (menselijke) taal.  

Schötz ging haar katten observeren en luisterde naar de geluiden die haar katten maakten en nam die op. Dat resulteerde in de eerste onderzoeksgegevens. In het boek werkt ze die uit door onderscheid te maken tussen de diverse kattengeluiden. Daarbij legt de auteur uit hoe het fonetisch klinkt, of de bek open of dicht is, hoe de melodie en het stemgeluid is en in welke situaties de geluiden geuit worden. Een tabel met omschrijvingen en fonetische transcriptie is achterin het boek opgenomen, evenals verwijzingen naar links op internet om kattengeluiden te beluisteren die in het boek worden genoemd. Ook besteedt Schöltz in haar boek veel aandacht aan het gedrag van katten, zowel ten opzichte van andere katten als naar de mens toe. Dat combineert ze weer met uitleg van klank en melodie in de geluiden die de katten daarbij maken. Het zijn voor kattenbezitters vaak herkenbare situaties en de uitleg van de schrijfster zorgt ervoor dat de eigenaar de kat beter kan begrijpen.   

De delen die zijn geschreven over haar katten of kattengedragingen in het algemeen zijn ontspannen om te lezen, de stukken over fonetiek, stem en melodie zijn droger en meer informatief. In de hoofdstukken zijn dit de laatste alinea's en zijn duidelijk voor de liefhebbers toegevoegd. Het boek wordt aangevuld met mooie pentekeningen van katten (illustraties van Anja Moritz), wat zeker bij de delen over gedragingen een waardevolle aanvulling is.  

Het is een boek waarin voor katteneigenaren herkenbare situaties zijn beschreven en die de lezer anders naar de huiskat zal laten kijken en luisteren. Voor de meeste katteneigenaren zal ‘miauw’ nooit meer gewoon ‘miauw’ zijn, maar een melodie, waarbij de kat aangeeft wat hij wil en hoe hij zich voelt zodat de baas het begrijpt!