Échte memoires

“Over je eigen verleden schrijven is net zoiets als in het donker door je huis stommelen als er een stop is doorgeslagen en je met je tastende hand naar oriëntatiepunten moet zoeken.” Met deze prachtige vergelijking onthult Hilary Mantel de essentie van haar boek. De geest geven bevat tal van indrukwekkende en minder indrukwekkende memoires van Mantel. Memoires, opgerakeld door het vertrek uit het huis met de geest. Memoires, geleid door verhuizingen. Geleid door de geest.

“Tegenwoordig beschouw ik ze als een sieraad van mijn geest, een ornament, een vorm van kunst, een geheim talent dat ik nooit in klinkende munt heb weten om te zetten.” Op de dag dat Hilary haar huis met de geest na zeven jaar verkoopt, ontstaan de memoires. Ze neemt ons in vogelvlucht mee langs belangrijke en minder belangrijke momenten uit haar leven. Trouwpartijen, schoolexamens, pestgevallen en haar periode van ziekte; alles komt langs. Mantel begint bij haar eerste herinnering en stopt bij haar, tot dan toe laatste. Ze rakelt op en stopt weg; ze beschrijft.

De geest geven verwart in het begin. Chronologie lijkt te ontbreken en de lezer wordt geleid door de herinneringen van ‘Ilary’. Opvallend daarbij is de natuurlijke vorm waarin Mantel de verhalen heeft gegoten. Net als een ‘echt’ mens herinnert ‘Ilary’ zich niet alleen de essenties uit het verleden en net als een ‘echt’ mens vergeet ze ogenschijnlijk belangrijke dingen. Zo weet ze dat ze een broertje kreeg, maar kan ze de dag dat hij gedoopt werd niet meer herinneren. Het verhaal glijdt op zeer natuurlijke wijze over van de ene herinnering in de andere; opgewekt door associaties.

Toch ontstaat er, naar mate het verhaal vordert, een lijn in de tot dan toe losse memoires. Mantel structureert haar gedachten en construeert een levensverhaal; geleid door de verhuizingen die ze heeft meegemaakt. Op min of meer chronologische volgorde behandelt ze haar geschiedenis, waarbij ze veelvuldig uitstapjes maakt naar periodes eerder of later in haar leven. Daarbij blijft haar verhaal bestaan uit memoires; het is meer dan zomaar een levensverhaal. Mantel reflecteert en concludeert met De geest geven op haar leven, haar doen en haar laten: “Neem ik deze adviezen zelf ter harte? Nee, niet bepaald. Spotlust is mijn nom de guerre. (Vermijd het gebruik van buitenlandse termen, dat is elitair.)”

“Maar het was de dood die zijn klauwen naar hem uitstak en hij kwam plotseling; plunderend, bruut en schuimbekkend stormde hij hun huis in op een nacht in april, een paar uur voor het aanbreken van de dag.” Niet alleen de inhoud van De geest geven boeit. Mantel speelt op indrukwekkende wijze met de taal en intrigeert daarmee de lezer. Prachtige vormen van beeldspraak, mooie zegswijzen en treffende observaties raken je: “Ik redeneerde als een volwassene maar ik was nog een kind, en de discrepantie was voelbaar. Zuster Malachy heeft me een keer zo hard tegen de zijkant van mijn hoofd geslagen dat ik de klas door tolde en mijn hoofd helemaal opzij draaide. Ho, gaan we matten, dame? dacht ik bij mezelf. Ik toverde een glimlach op mijn gezicht en draaide mijn hoofd weer recht.”

Met De geest geven zet Mantel oprecht opnieuw een goed boek neer. “Geesten zijn de rafels en flarden van het leven van alledag, informatie die je verzamelt zonder te weten wat je ermee moet doen, kennis die je niet kunt verwerken; het zijn de kaarten die je uit je kaartenbak hebt gegooid, inktvlekken op het papier.”