Lezersrecensie
Onvergetelijk!
De Noorse schrijfster Anne B. Ragde (1957) – voluit Anne Birkefeldt Ragde – is momenteel een van de bestverkopende auteurs van Noorwegen. Ze debuteert in 1986 met een reeks geïllustreerde kinderboeken, en vanaf dan schrijft ze afwisselend kinderboeken, thrillers, romans en kortverhalen. In 2004 publiceert ze het eerste deel van een trilogie over de boerenfamilie Neshov, dat in meer dan twintig talen wordt vertaald. Als in 2005 en 2007 de delen twee en drie uitkomen, is Ragdes internationale faam definitief gevestigd.
In ons taalgebied verschijnen Het leugenhuis, Het wenshuis en Het droomhuis eerst in afzonderlijke delen, maar uitgeverij De Geus heeft ze nu onder één band gebundeld tot De leugenhuistrilogie, een familiesaga over het leven op het Noorse platteland…
Als de tachtigjarige Anna Neshov door een beroerte geveld wordt, komt het op de familieboerderij tot een reünie waar niemand zin in heeft, maar er moeten nu eenmaal wat zaken worden geregeld. Haar drie zoons en haar kleindochter hebben elkaar in geen jaren meer gezien of gesproken, en hun levens verschillen van elkaar als de dag van de nacht. Tor, de oudste, is altijd bij zijn moeder op de varkensboerderij gebleven. Margido is een diepgelovige begrafenisondernemer die met een ethisch moraliteitsdilemma kampt. Erlend, een homofiele etalagist, woont samen met zijn steenrijke vriend Krumme in Denemarken. De achtendertigjarige kleindochter Torunn is een hondenverzorgster in Oslo; Tor, haar vader, had ze voordien slechts één keer gezien, haar grootmoeder Anna zelfs nooit. En, je zou hem haast vergeten, er is ook nog Tormod, de oude vader, maar die loopt er maar bij voor piet snot; één keer zorgt hij voor opschudding, maar verder is zijn rol van weinig betekenis.
Aanvankelijk wil iedereen zo vlug mogelijk terug naar het vertrouwde leven, en dus wordt de erfeniskwestie snel afgehandeld ten gunste van Tor, de boer van de familie. Maar in de enkele dagen dat ze op de boerderij verblijven, groeit bij elk van hen het besef dat ze zich nooit helemaal van hun roots hebben kunnen losmaken. Er ontstaat een sfeer van verbondenheid, die slechts even wankelt met de schokkende onthulling die de familiale relaties compleet op hun kop zet. Toch komen in de maanden daarna vooral Tor en zijn dochter nader tot elkaar. Torunn, die als hondenverzorgster al “iets” met dieren had, blijkt gauw dezelfde liefde voor de varkens te voelen als haar vader …
Dat komt goed uit, want als Tor plots overlijdt valt de boerderij Torunn in de schoot. Margido en vooral Erlend spannen zich in om haar financieel en materieel zoveel mogelijk te steunen, maar ze verliezen de emotionele consequenties wat uit het oog. Want terwijl de twee broers fantastische plannen maken voor de boerderij, worstelt Torunn meer en meer met de vraag of ze het allemaal wel wil, en of ze het allemaal wel aankan. Uiteindelijk neemt ze, helemaal alleen, háár beslissing …
Anne B. Ragde heeft haar verhaal geschreven in de beste traditie van de grote Scandinavische voorgangers. De leugenhuistrilogie is Gulbranssens Bjørndal een eeuw later, is ook een hedendaagse spin-off van de boerenromantiek van Selma Lagerlöf en Knut Hamsun, en een 21ste-eeuwse variant op het naturalisme van Sigrid Undset. Maar anders dan bij haar illustere voorgangers vergast Ragde ons allerminst op een verheerlijking van het leven op het platteland of op een idyllische voorstelling van de boerenstiel. Neen, ze vertelt haar verhaal met een niets ontziend realisme, evenwel voortdurend verzacht door de sterke menselijke bewogenheid waarmee ze diep doordringt in de zielen van haar hoofdrolspelers. Want De leugenhuistrilogie is niet alleen een fascinerend verhaal, het is ook, en vooral, een diepgaande psychologische studie van enkele lotsverbonden maar o zo disparate mensen die plots − en willens nillens − op een kruispunt in hun leven komen te staan.
De leugenhuistrilogie is in wezen een verhaal over liefde. Over de vreugde en de immense voldoening die liefde kan geven, over het verdriet en de pijn die ze kan veroorzaken. De liefde van de koppige Tor voor zijn varkens − hij doet bijwijlen denken aan schapenboer Bjart uit Halldór Laxness’ Onafhankelijke mensen − is er een, de ontluikende liefde van Torunn voor haar nieuw ontdekte familie een andere. Maar het mooiste verhaal is dat van Erlend en Krumme – poepie en scheetje – wier liefde voor elkaar oprecht en hartverwarmend is, en bij (vele) momenten ronduit dolkomisch (en dit laatste woord mag heel ongenuanceerd worden genomen).
Het hele verhaal wordt trouwens gedragen door de personages, die stuk voor stuk uitermate innemend worden neergezet. Totaal verschillende persoonlijkheden, weliswaar met één karaktertrek gemeen: ze beschikken over een soort van emotionele schuilkelders waarin ze zich kunnen terugtrekken als het leven hen even te veel wordt… Tor sluit zich op bij zijn varkens om tot rust te komen, Margido vergeet alle beslommeringen als hij een lijk mooi kan opmaken, Erlend vindt extatisch geluk bij zijn collectie Swarovski-beeldjes (hoewel een fles Bollinger net zo’n effect heeft), Torunn smelt weg bij haar honden, en bij zijn boeken over de Tweede Wereldoorlog kan Tormod zich afsluiten van de wereld.
De leugenhuistrilogie is een briljant geschreven tragikomedie. De schrijfstijl van mevrouw Ragde in twee woorden typeren is gemakkelijk: meeslepend, verleidend. Haar ongekunstelde taal heeft een plezierige schwung en een aangename souplesse, is doortrokken van subtiele humor die de inhoudelijke dramatiek perfect compenseert, en excelleert tevens in duidelijkheid: 925 bladzijden, en niet één zin die twee keer moet worden gelezen om hem te begrijpen … een krachttoer, waarvoor ook vertaalster Marianne Molenaar een pluim op de hoed verdient!
Wie aan het boek begint, leest het gegarandeerd uit en blijft dan vol bewondering achter, doch ook een beetje ontgoocheld omdat het verhaal nog veel langer had mogen doorgaan. Voor díé lezers – en dat zijn ze ongetwijfeld allemaal – is er goed nieuws, want in 2016 heeft Anne B. Ragde gedaan waar duizenden fans naar vroegen: ze publiceerde een vierde deel. Alltid tilgivelse is in die korte tijd al naar negen talen vertaald … Nu maar hopen dat er snel een Nederlandse editie komt! Uitgeverij De Geus, u hebt a gezegd, zeg nu snel ook b alstublieft!
In ons taalgebied verschijnen Het leugenhuis, Het wenshuis en Het droomhuis eerst in afzonderlijke delen, maar uitgeverij De Geus heeft ze nu onder één band gebundeld tot De leugenhuistrilogie, een familiesaga over het leven op het Noorse platteland…
Als de tachtigjarige Anna Neshov door een beroerte geveld wordt, komt het op de familieboerderij tot een reünie waar niemand zin in heeft, maar er moeten nu eenmaal wat zaken worden geregeld. Haar drie zoons en haar kleindochter hebben elkaar in geen jaren meer gezien of gesproken, en hun levens verschillen van elkaar als de dag van de nacht. Tor, de oudste, is altijd bij zijn moeder op de varkensboerderij gebleven. Margido is een diepgelovige begrafenisondernemer die met een ethisch moraliteitsdilemma kampt. Erlend, een homofiele etalagist, woont samen met zijn steenrijke vriend Krumme in Denemarken. De achtendertigjarige kleindochter Torunn is een hondenverzorgster in Oslo; Tor, haar vader, had ze voordien slechts één keer gezien, haar grootmoeder Anna zelfs nooit. En, je zou hem haast vergeten, er is ook nog Tormod, de oude vader, maar die loopt er maar bij voor piet snot; één keer zorgt hij voor opschudding, maar verder is zijn rol van weinig betekenis.
Aanvankelijk wil iedereen zo vlug mogelijk terug naar het vertrouwde leven, en dus wordt de erfeniskwestie snel afgehandeld ten gunste van Tor, de boer van de familie. Maar in de enkele dagen dat ze op de boerderij verblijven, groeit bij elk van hen het besef dat ze zich nooit helemaal van hun roots hebben kunnen losmaken. Er ontstaat een sfeer van verbondenheid, die slechts even wankelt met de schokkende onthulling die de familiale relaties compleet op hun kop zet. Toch komen in de maanden daarna vooral Tor en zijn dochter nader tot elkaar. Torunn, die als hondenverzorgster al “iets” met dieren had, blijkt gauw dezelfde liefde voor de varkens te voelen als haar vader …
Dat komt goed uit, want als Tor plots overlijdt valt de boerderij Torunn in de schoot. Margido en vooral Erlend spannen zich in om haar financieel en materieel zoveel mogelijk te steunen, maar ze verliezen de emotionele consequenties wat uit het oog. Want terwijl de twee broers fantastische plannen maken voor de boerderij, worstelt Torunn meer en meer met de vraag of ze het allemaal wel wil, en of ze het allemaal wel aankan. Uiteindelijk neemt ze, helemaal alleen, háár beslissing …
Anne B. Ragde heeft haar verhaal geschreven in de beste traditie van de grote Scandinavische voorgangers. De leugenhuistrilogie is Gulbranssens Bjørndal een eeuw later, is ook een hedendaagse spin-off van de boerenromantiek van Selma Lagerlöf en Knut Hamsun, en een 21ste-eeuwse variant op het naturalisme van Sigrid Undset. Maar anders dan bij haar illustere voorgangers vergast Ragde ons allerminst op een verheerlijking van het leven op het platteland of op een idyllische voorstelling van de boerenstiel. Neen, ze vertelt haar verhaal met een niets ontziend realisme, evenwel voortdurend verzacht door de sterke menselijke bewogenheid waarmee ze diep doordringt in de zielen van haar hoofdrolspelers. Want De leugenhuistrilogie is niet alleen een fascinerend verhaal, het is ook, en vooral, een diepgaande psychologische studie van enkele lotsverbonden maar o zo disparate mensen die plots − en willens nillens − op een kruispunt in hun leven komen te staan.
De leugenhuistrilogie is in wezen een verhaal over liefde. Over de vreugde en de immense voldoening die liefde kan geven, over het verdriet en de pijn die ze kan veroorzaken. De liefde van de koppige Tor voor zijn varkens − hij doet bijwijlen denken aan schapenboer Bjart uit Halldór Laxness’ Onafhankelijke mensen − is er een, de ontluikende liefde van Torunn voor haar nieuw ontdekte familie een andere. Maar het mooiste verhaal is dat van Erlend en Krumme – poepie en scheetje – wier liefde voor elkaar oprecht en hartverwarmend is, en bij (vele) momenten ronduit dolkomisch (en dit laatste woord mag heel ongenuanceerd worden genomen).
Het hele verhaal wordt trouwens gedragen door de personages, die stuk voor stuk uitermate innemend worden neergezet. Totaal verschillende persoonlijkheden, weliswaar met één karaktertrek gemeen: ze beschikken over een soort van emotionele schuilkelders waarin ze zich kunnen terugtrekken als het leven hen even te veel wordt… Tor sluit zich op bij zijn varkens om tot rust te komen, Margido vergeet alle beslommeringen als hij een lijk mooi kan opmaken, Erlend vindt extatisch geluk bij zijn collectie Swarovski-beeldjes (hoewel een fles Bollinger net zo’n effect heeft), Torunn smelt weg bij haar honden, en bij zijn boeken over de Tweede Wereldoorlog kan Tormod zich afsluiten van de wereld.
De leugenhuistrilogie is een briljant geschreven tragikomedie. De schrijfstijl van mevrouw Ragde in twee woorden typeren is gemakkelijk: meeslepend, verleidend. Haar ongekunstelde taal heeft een plezierige schwung en een aangename souplesse, is doortrokken van subtiele humor die de inhoudelijke dramatiek perfect compenseert, en excelleert tevens in duidelijkheid: 925 bladzijden, en niet één zin die twee keer moet worden gelezen om hem te begrijpen … een krachttoer, waarvoor ook vertaalster Marianne Molenaar een pluim op de hoed verdient!
Wie aan het boek begint, leest het gegarandeerd uit en blijft dan vol bewondering achter, doch ook een beetje ontgoocheld omdat het verhaal nog veel langer had mogen doorgaan. Voor díé lezers – en dat zijn ze ongetwijfeld allemaal – is er goed nieuws, want in 2016 heeft Anne B. Ragde gedaan waar duizenden fans naar vroegen: ze publiceerde een vierde deel. Alltid tilgivelse is in die korte tijd al naar negen talen vertaald … Nu maar hopen dat er snel een Nederlandse editie komt! Uitgeverij De Geus, u hebt a gezegd, zeg nu snel ook b alstublieft!
13
4
Reageer op deze recensie
