Moord, slim speurwerk en vrouwelijke intuïtie

De nacht van de das is het twaalfde deel uit de serie Keltische misdaadmysteries rond Zuster Fidelma, een non in het Ierland van de zevende eeuw. Ze is een gediplomeerd dálaigh, ofwel een functionaris van het oude Ierse rechtssysteem, vandaag de dag vergelijkbaar met rechter-commissaris of onderzoeksrechter. Fidelma is gehuwd met broeder Aedulf, en sedert vier maanden moeder van een zoontje. In dit verhaal wordt haar hulp ingeroepen bij het oplossen van een serie moorden op jonge meisjes, telkens gepleegd bij volle maan...

Peter Tremayne wil de lezer eerst en vooral in de juiste stemming brengen. De historische inleiding zet hem al op de goede weg, maar echt ondergedompeld in de mysterieuze sfeer van de duistere middeleeuwen wordt de lezer pas later. Dat gebeurt als hij kennismaakt met de omslachtige omgangsvormen, de gelaagde hiërarchische rangorden die scrupuleus moeten worden gerespecteerd, het nog erg conflictueuze grensgebied tussen christelijke geloof en heidens bijgeloof, en de vaak hoofse spreekstijl, kwistig doorspekt met Latijnse en Oudierse uitdrukkingen.

Zuster Fidelma heeft een innemende persoonlijkheid. Ze is intelligent en heeft een scherpe, opmerkzame geest. Haar ondervragingen zijn doelgericht, dwingend en listig, vaak heeft zij aan een paar vragen genoeg om iemand in het nauw te drijven. Haar naaste omgeving - in casu broeder Aedulf - loopt er meestal wat verweesd bij en dient hoofdzakelijk als klankbord waartegen zij haar bedenkingen kan spuien. Aan psychologische karaktertekeningen besteedt Tremayne weinig aandacht: dit zijn de middeleeuwen, de mensen zijn zoals ze zijn, de persoonlijkheden ongenuanceerd!

Bij verhalen als dit is De naam van de roos van Umberto Eco nooit ver weg. Maar waar bij Eco het etaleren van zijn elitaire kennis bijna even belangrijk is als het verhaal zelf (wat overigens niets afdoet aan de waarde van het boek), blijft Tremayne op dat vlak heel wat bescheidener, subtieler en vooral toegankelijker. Zijn overduidelijke kennis van de middeleeuwen gebruikt hij uitsluitend ter ondersteuning van zijn verhaal, dat altijd de hoofdzaak blijft.

Na elf afleveringen heeft Zuster Fidelma een uitgebreide schare trouwe fans rond zich verzameld. De nacht van de das is duidelijk geschreven om te beantwoorden aan de verwachtingen van dat publiek. Voor wie het de eerste kennismaking is, is dit een onderhoudende, vrij onopvallende thriller, geschreven in een vloeiende stijl zonder literaire hoogstandjes. Als naar het einde toe de verveling dreigt, schakelt Tremayne een versnelling hoger. De finale, waarin Fidelma alle betrokkenen en plein public confronteert met de resultaten van haar onderzoek en de schuldigen ontmaskert, is hét kippenvelmoment van dit boek.

Aan het eind krijgt Fidelma verschrikkelijk nieuws. Het is meteen de aanzet tot aflevering dertien, een getal dat ook in de middeleeuwen al een onheilspellende bijklank had... De fans zijn gewaarschuwd!