Van kale schets tot indrukwekkend schilderij

‘De solist’ van Rob Waumans begint als een kale schets en eindigt als een indrukwekkend schilderij. Laagje na laagje krijgt het meer diepgang en substantie totdat de werkelijkheid tenslotte levendig van het doek afspat. ‘De solist’ weet de lezer zowel emotioneel te ontroeren als te vermorzelen met zijn indringende realiteit. Het lezen van dit boek is een indrukwekkende belevenis die stemt tot nadenken en enige bezinking vergt.

Valentin Grossman is vijf jaar en drieëntwintig dagen geleden uit Berlijn weggevlucht en ondergedoken. Nu de Tweede Wereldoorlog voorbij is keert hij terug naar Berlijn op zoek naar zijn huis en zijn vrouw. Zijn joodse familie heeft de oorlog niet overleefd maar zijn huis blijkt nog overeind te staan. Zijn vrouw is echter afwezig en de stad zit vol met Russische soldaten die de bevolking op brute wijze bejegenen. Samen met een oude vriend probeert hij de Berliner Philharmoniker nieuw leven in te blazen in de hoop dat de muziek zijn vrouw Elise terug zal brengen. Ondertussen zoekt hij haar overal in Berlijn. Zullen ze elkaar weer terugvinden?

Het verhaal is beeldend geschreven, de zinnen zijn kort en nooit te lang en het taalgebruik is eenvoudig. De mooie metaforen verbeelden de sfeer in de stad en de gemoedstoestand van de hoofdpersoon.

‘De klank van een toetsaanslag deed hem opstijgen, maakte alles licht in zijn hoofd en hij reisde er ver mee zoals een vogel zweeft op thermiek’

In het begin komt het verhaal een beetje kaal en vlak over. Het maakt het voor de lezer moeilijk om geboeid te blijven. Dit komt door de persoonlijkheid van Valentin die wanneer de werkelijkheid hem niet bevalt, vlucht in muzikale droombeelden of in gedachten aan vroeger. Zijn herinneringen geven een beeld van zijn leven. We zien hoe hij opgroeit, hoe hij zijn vrouw leert kennen en we ondergaan zijn gerichtheid op zijn eigen behoefte, de muziek. Alles moet wijken voor zijn carrière, ook de werkelijkheid van de dreigende oorlog.

Hoewel deze vorm van dissociëren hem hielp tijdens het onderduiken, leidt zijn gedrag na terugkomst in Berlijn tot gevaarlijke en onverwachte situaties. De werkelijkheid rukt op en Valentin kan deze steeds minder goed buiten zijn beleving houden. Gevoelens van schuld spelen op.

‘De krampachtige greep waarin hij het verleden vasthoudt begint steeds meer slachtoffers te eisen’

Het verhaal krijgt nu steeds meer diepgang en wordt steeds fascinerender. Zijn verlangen naar een beter leven, ingevuld wordt door zijn (muzikale) fantasie en zijn verlangen naar zijn vrouw, staat haaks op de gruwelijkheid van de Russische bezetting. De verkrachtingen en vernederingen die de Berlijners moeten ondergaan dringen ook steeds verder in de beleving van de lezer door. De gevoelens van afschuw zijn verpletterend.
Het schilderij is nu compleet, een rijk gevuld palet aan emoties.