Onvergetelijke verhalen van een omstreden auteur

Nooit eerder werd de haat tegen ongewenste tuinplanten zo briljant beschreven als in 'De zelfzaaiende Esdoorn':

“De warboel die ze vormen. Ze scholen samen als gekken.”

Het ergste is dat deze zaadjessneeuwbui wordt veroorzaakt door de esdoorn die in bezit is van de onverschillige buurman Burt. “Het was verbazend dat Burt zelfs maar wíst dat hij een boom in de tuin had.” De boom moet om. Hoe moet de pas verweduwde Jeannette dit oplossen? Escalatie ligt op de loer. Maar dan gaat het plotseling een heel andere kant op. ‘Has Shriver gone soft?,’ kopte The Times.

Ook van De staande kroonluchter, een novelle over een uiteenvallende vriendschap, zou je niet zeggen dat hier een ultranationalistische haatzaaier aan het woord is. Jillian Frisk met haar volle bos rood haar tennist al jaren met de wat oudere Weston en af en toe vrijen ze ook. Maar dan is daar de wat onopvallender Paige. Met haar wil Weston trouwen. Als huwelijkscadeau geeft Jillian haar meest geslaagde kunstwerk, een soort kroonluchter vol met persoonlijke aandenkens. Maar dan ontstaan de problemen. “Paige vindt jou een beetje bezitterig. Ten opzichte van mij.” Het is gedaan met het gezellig tennissen. Van de status goede vriendin is Jillian gedegradeerd tot ‘de Frisk-situatie’. Ze moet uit beeld, maar dan wil ze wel haar staande kroonluchter terug. Gaat dat lukken? Van wie ‘is’ dit bezit eigenlijk?

Heeft Lionel Shriver (1957) de vreemdelingenhaat dan helemaal afgezworen? Nee hoor. In 'The chapstick', de titel is vreemd genoeg onvertaald gebleven, ziet een afro-douanier Peters lippenbalsem aan voor een wapen. Een sneer daarover valt verkeerd. Afroman haalt er een rasta bij. Die blijkt de chef te zijn. “'U bent hier in míjn huis, meneer.' 'Nog even en we hebben hier een rassenrel'", mompelt de overduidelijk blanke Peter. De pesterijen gaan door tot hij in zijn onderbroek staat en zijn vlucht mist. Zo kennen we de Lionel (ze heet eigenlijk Margaret Ann), die graag op bezoek komt in tv-shows van vreemdelingenhaters, weer.

Het werk van Shriver is moeilijk los te zien van haar overtuigingen. Racisme mogen we dit van haar niet noemen: ze verdedigt zich zoals pestkoppen wel meer doen. Het was allemaal maar een grapje: acid (ooit een koosnaampje voor LSD, later voor van alles wat ‘cool’ was) satire.  Maar: ‘I hide behind my characters.’ In de verfilmde brievenroman We have to talk about Kevin vraagt een moeder met een Armeens (overigens net weer géén Islamitisch land) klinkende achternaam zich af of ze ooit wel kon houden van haar zoon die een Columbine-achtige schietpartij op school op zijn geweten heeft. Die moorden werden echter gepleegd door twee volbloed blanke jongens met Nazisympathieën en achternamen als Harris en Klebold. Afgewezen door 30 uitgevers kwam ze terecht bij bij Serpent’s tail, dat ook ‘Soumisson’ (de wereld onder Islamitische Hitlers) van de Islamofobische Houellebecq uitgeeft.

Haten kan de conflictverslaafde Lionel (de zoete voornamen die ze bij haar geboorte had gekregen dumpte ze al op haar vijftiende) als de beste. ‘I’m deliberately provocative.’ Brexit? ‘Hoog tijd dat ze de EU verlaten.’ Metoo? ‘Een hand op een verkeerde knie en even later is je leven vernietigd.’ Cultural appropriation (‘t verhaal afpikken, bijvoorbeeld over onderdrukking, van de mensen die het overkwam)? ‘Don’t go there.’ Hilary Mantel (De moord op Margaret Thatcher), maar dan omgekeerd.

Een hoop waar voor je geld, deze bundel, met twee novellen en 10 verhalen, in totaal meer dan 400 dichtbedrukte bladzijden in de razend scherpe, bijna documenterende stijl waar Shriver beroemd mee werd. ‘I don’t have a waterproof Chinese Wall in my head between the nonfiction and fiction part of my brain.’ Haar ideeën - yuk. Maar haar verhalen - er zijn erbij bij die de perfectie benaderen.