Lezersrecensie
Vloed is een historische roman, die gebaseerd is op de familiegeschiedenis van Susan Smits eigen overgrootmoeder.
Adriana van Konijnenburg blikt terug op haar leven. Ze is geboren en getogen in Noordwijk als kind van gegoede ouders. Op haar 24e in 1899 krijgt Adriana een huwelijksaanzoek van een man, die vijftien jaar ouder is. Haar moeder en zelfs haar vader vinden het een goede partij. Adriana weigert, omdat ze niet zo wanhopig is. Haar moeder vindt het een gemiste kans. Adriana is niet verliefd op hem en bovendien wil ze veel liever lezen en schrijven dan een huishouding voeren. Haar vriendinnetje van vroeger, Jetje van der Schalk, nu Henriëtte Roland Holst is zelfs bekend geworden met haar gedichten en dat is wat Adriana eigenlijk ook wil.
Haar zussen hebben bijna allemaal een goede partner kunnen vinden, alleen zijzelf en Mien wonen nog thuis bij hun ouders. Haar vader, hotelier en reder, verandert het vissersdorp in een mondaine badplaats door badkoetsjes op het strand te zetten en een badhotel te beginnen. Adriana gaat liefdadigheidswerk doen in de Vereniging Ons Huis, een clubhuis voor vissers om haar dagen te vullen. Als vrouw kon ze geen bestuurslid worden, maar ze kon er wel vrijwilligerswerk doen. Terwijl ze daar boeken uitleent, komt ze Jacob tegen, een visser. Ze worden verliefd, maar Jacob denkt, dat hij het Adriana niet kan aandoen om een huwelijksaanzoek te doen. Hij zou haar kapotmaken, dacht hij. Deze romance wordt heel mooi beschreven, zoals deze passage:
Hij vlijde zijn wang heel even tegen de mijne. Ik sloot mijn ogen, verrast door de onbekende aanraking van een man, en opende ze pas toen ik zijn warme huid niet meer tegen mijn wang voelde en zijn gezicht weer op gepaste afstand was.
Door het standsverschil trouwt hij toch maar een meisje van zijn eigen stand. Dan overlijdt haar vader. In een enkele week waren de twee belangrijkste mannen uit haar leven weggevallen. De Jacob uit haar verleden was nu de enige Jacob die tot haar beschikking stond:
Ik probeerde mijn geschiedenis met hem (Jacob) te ontdoen van straatvuil en huisstof, hem schoon te poetsen en de glans terug te brengen, tot ze als een schitterende edelsteen allen licht weerkaatste en geen donker verdroeg.
De rederij en het hotel worden verkocht. Op de plek van hun oude hotel komt een gloednieuw hotel, het Palace hotel. Daar komt ze een kelner tegen, die toenadering zoekt. Hendrik is een charmeur. Hij vraagt haar ten huwelijk, maar haar moeder weigert haar toestemming. Zelfs als Adriana zwanger raakt, geeft ze niet toe. Ze wil haar zelfs onterven:
Zolang de façade intact bleef, het pleisterwerk niet werd losgetrokken, kon dit alles bestaan binnen de schijn van deugdelijkheid en kuisheid.
Ze moet vertrekken en vestigt zich met Hendrik in Meppel, waar ze drie kinderen krijgt. Hendrik blijkt een bastaardkind van Willem III te zijn. Ze was afgedaald naar zijn klasse, hij niet opgestegen naar haar klasse, zoals hij misschien gewild had. Hij was niet geboren als dubbeltje, maar als half kwartje. Adriana moest na de dood van haar moeder haar familie aanklagen en haar erfdeel opeisen. Toen bekende ze Hendrik, dat er helemaal geen geld kwam, nu niet en nooit. Dat ze was onterfd.
Na het eerste kind hielp het Hendrik en Adriana om nader tot elkaar te komen. Ze moest moeder worden om echtgenote te kunnen zijn. Later was ze inschikkelijk, voegde zich naar zijn wensen. Hij sloeg haar en ondanks dat ze eigenzinnig was, had ze toch meer behoefte aan harmonie. Ze hield haar mening voor zich. Ze kende zijn demonen en was uitverkoren hem te redden. Schrijven kwam er niet van:
Het lukte niet een ruimte naast de tijd te scheppen, zoals je doet als je schrijft, omdat de tijd voortdurend mijn aandacht vroeg…Er was altijd wel wat te doen. Henriette Roland Holst had alle ruimte om haar poëzie na te jagen, haar huwelijk werd niet geconsumeerd, bleef kinderloos… Samen zouden we een volmaakt gelukkige vrouw kunnen zijn.
De grootste zonde van mensen is niet gelukkig te zijn en omdat zij na nog twee zwangerschappen niet gelukkig is, omdat blijkt, dat Hendrik haar niet trouw is, vertrekt ze met haar drie kinderen weer naar Noordwijk, waar ze haar oude liefde terugvindt.
Gedichten had Adriana niet voortgebracht, wel leven. Je moet keren met het tij. Sommige mensen hebben het over ‘het tij keren’, maar het tij is het tij en gaat zijn eigen gang volgens zijn eigen wetten. Het enige wat je kunt doen is meegaan met de veranderingen.
Vloed is een meeslepend verhaal, om en om verteld door Adriana en Jacob. In het begin had ik moeite met de wat ouderwetse taal. Ik heb het boek een week laten liggen en toen ik er weer in begon, had ik er totaal geen moeite meer mee. Het is knap van Susan Smit hoe ze een romance op zo’n manier kan vertellen. Het is een historische roman, maar eigenlijk ook een roman over de liefde. Er worden veel historische feiten verteld. Je leert Noordwijk kennen in die periode. Hoe hun hotel is afgebroken en op diezelfde plek het Palace Hotel is gebouwd. Leuk is, dat ik er vorig jaar voor het eerst ben geweest. Ook nieuw was, dat de Bijenkorf was geopend in Amsterdam. De sociale omstandigheden komen ook aan bod. Ook vertelt ze hoe de eerste wereldoorlog uitbreekt en wat dat doet met de mensen.
De overgrootmoeder van Susan Smit heeft niets gepubliceerd, Susan Smit wel en heeft met Vloed een mooie historische roman geschreven, waar ik ondanks het wat moeilijke begin van heb genoten. Ik waardeer dit boek met 4 sterren.
19 dec 2010
Haar zussen hebben bijna allemaal een goede partner kunnen vinden, alleen zijzelf en Mien wonen nog thuis bij hun ouders. Haar vader, hotelier en reder, verandert het vissersdorp in een mondaine badplaats door badkoetsjes op het strand te zetten en een badhotel te beginnen. Adriana gaat liefdadigheidswerk doen in de Vereniging Ons Huis, een clubhuis voor vissers om haar dagen te vullen. Als vrouw kon ze geen bestuurslid worden, maar ze kon er wel vrijwilligerswerk doen. Terwijl ze daar boeken uitleent, komt ze Jacob tegen, een visser. Ze worden verliefd, maar Jacob denkt, dat hij het Adriana niet kan aandoen om een huwelijksaanzoek te doen. Hij zou haar kapotmaken, dacht hij. Deze romance wordt heel mooi beschreven, zoals deze passage:
Hij vlijde zijn wang heel even tegen de mijne. Ik sloot mijn ogen, verrast door de onbekende aanraking van een man, en opende ze pas toen ik zijn warme huid niet meer tegen mijn wang voelde en zijn gezicht weer op gepaste afstand was.
Door het standsverschil trouwt hij toch maar een meisje van zijn eigen stand. Dan overlijdt haar vader. In een enkele week waren de twee belangrijkste mannen uit haar leven weggevallen. De Jacob uit haar verleden was nu de enige Jacob die tot haar beschikking stond:
Ik probeerde mijn geschiedenis met hem (Jacob) te ontdoen van straatvuil en huisstof, hem schoon te poetsen en de glans terug te brengen, tot ze als een schitterende edelsteen allen licht weerkaatste en geen donker verdroeg.
De rederij en het hotel worden verkocht. Op de plek van hun oude hotel komt een gloednieuw hotel, het Palace hotel. Daar komt ze een kelner tegen, die toenadering zoekt. Hendrik is een charmeur. Hij vraagt haar ten huwelijk, maar haar moeder weigert haar toestemming. Zelfs als Adriana zwanger raakt, geeft ze niet toe. Ze wil haar zelfs onterven:
Zolang de façade intact bleef, het pleisterwerk niet werd losgetrokken, kon dit alles bestaan binnen de schijn van deugdelijkheid en kuisheid.
Ze moet vertrekken en vestigt zich met Hendrik in Meppel, waar ze drie kinderen krijgt. Hendrik blijkt een bastaardkind van Willem III te zijn. Ze was afgedaald naar zijn klasse, hij niet opgestegen naar haar klasse, zoals hij misschien gewild had. Hij was niet geboren als dubbeltje, maar als half kwartje. Adriana moest na de dood van haar moeder haar familie aanklagen en haar erfdeel opeisen. Toen bekende ze Hendrik, dat er helemaal geen geld kwam, nu niet en nooit. Dat ze was onterfd.
Na het eerste kind hielp het Hendrik en Adriana om nader tot elkaar te komen. Ze moest moeder worden om echtgenote te kunnen zijn. Later was ze inschikkelijk, voegde zich naar zijn wensen. Hij sloeg haar en ondanks dat ze eigenzinnig was, had ze toch meer behoefte aan harmonie. Ze hield haar mening voor zich. Ze kende zijn demonen en was uitverkoren hem te redden. Schrijven kwam er niet van:
Het lukte niet een ruimte naast de tijd te scheppen, zoals je doet als je schrijft, omdat de tijd voortdurend mijn aandacht vroeg…Er was altijd wel wat te doen. Henriette Roland Holst had alle ruimte om haar poëzie na te jagen, haar huwelijk werd niet geconsumeerd, bleef kinderloos… Samen zouden we een volmaakt gelukkige vrouw kunnen zijn.
De grootste zonde van mensen is niet gelukkig te zijn en omdat zij na nog twee zwangerschappen niet gelukkig is, omdat blijkt, dat Hendrik haar niet trouw is, vertrekt ze met haar drie kinderen weer naar Noordwijk, waar ze haar oude liefde terugvindt.
Gedichten had Adriana niet voortgebracht, wel leven. Je moet keren met het tij. Sommige mensen hebben het over ‘het tij keren’, maar het tij is het tij en gaat zijn eigen gang volgens zijn eigen wetten. Het enige wat je kunt doen is meegaan met de veranderingen.
Vloed is een meeslepend verhaal, om en om verteld door Adriana en Jacob. In het begin had ik moeite met de wat ouderwetse taal. Ik heb het boek een week laten liggen en toen ik er weer in begon, had ik er totaal geen moeite meer mee. Het is knap van Susan Smit hoe ze een romance op zo’n manier kan vertellen. Het is een historische roman, maar eigenlijk ook een roman over de liefde. Er worden veel historische feiten verteld. Je leert Noordwijk kennen in die periode. Hoe hun hotel is afgebroken en op diezelfde plek het Palace Hotel is gebouwd. Leuk is, dat ik er vorig jaar voor het eerst ben geweest. Ook nieuw was, dat de Bijenkorf was geopend in Amsterdam. De sociale omstandigheden komen ook aan bod. Ook vertelt ze hoe de eerste wereldoorlog uitbreekt en wat dat doet met de mensen.
De overgrootmoeder van Susan Smit heeft niets gepubliceerd, Susan Smit wel en heeft met Vloed een mooie historische roman geschreven, waar ik ondanks het wat moeilijke begin van heb genoten. Ik waardeer dit boek met 4 sterren.
19 dec 2010
3
1
Reageer op deze recensie
