11 tips voor een succesvolle leesclub

op 30 januari 2019 door Frank Hockx 1 reactie

Als je graag met anderen in een leesclub over boeken wil praten heb je in principe twee mogelijkheden: je aansluiten bij een leesclub die al bestaat of een nieuwe leesclub beginnen. In beide gevallen kun je kiezen voor een online leesclub of een ‘real life’ leesclub, waar je met elkaar om de tafel zit. Leesclubassistent Frank Hockx deelt elf praktische tips voor een succesvolle leesclub.

Illustratie Octavie Wolters

De onderstaande tips zijn vooral gericht op die laatste categorie, elders op de site meer over de online leesclubs van Hebban. Wil je meer weten over de zaken die hieronder kort aangestipt worden, bekijk dan de uitgebreidere PDF 'Praktische tips voor leesclubs'.

Praktische tips voor leesclubs

1 Niets moet, alles mag

Deelnemen aan een leesclub doe je voor je lol, dus: niets moet, alles mag. Dat is een belangrijke eerste tip. Je wil natuurlijk een werkwijze volgen waarbij iedereen zich prettig voelt. Vaak is dat een kwestie van uitproberen en bijstellen en daarbij kan onderstaande informatie je helpen.

2 Een begin maken

Als je zelf een leesclub wil starten, heb je deelnemers nodig. Die kun je vinden door in je kennissenkring rond te vragen of door een oproep te plaatsen op websites of in lokale media en dergelijke.

Heb je geïnteresseerden verzameld? Kom dan eerst eens bij elkaar om kennis te maken. Dat kun je bijvoorbeeld aankleden door iedereen wat over zijn favoriete boek of boeken te laten vertellen. Het is ook goed om duidelijk te krijgen wat ieders verwachtingen zijn bij het deelnemen aan een leesclub.

3 Waar, wanneer, hoe vaak?

OK, jullie gaan er voor. Een nieuwe leesclub is geboren. Neem even een moment om wat praktische afspraken te maken: waar kom je bij elkaar, wanneer, hoe vaak? Meedoen aan een leesclub kan ook kosten met zich meebrengen. Goed om even te bespreken en te kijken wat acceptabel is voor iedereen.

4 Boeken kiezen – hoe pak je dat aan?

Misschien wel de belangrijkste vraag voor een leesclub: wat gaan we lezen en hoe bepalen we dat? Je kunt gebruikmaken van de titelselecties van Senia, Boekentaal Mondiaal of Stichting Literatuurclubs Drenthe. Je bent dan verzekerd van specifiek voor leesclubs ontwikkeld informatiemateriaal. Zelf koop of leen je de boeken.

Daarnaast of in combinatie daarmee kun je, afhankelijk van waar je woont, boeken lenen uit de leesclubcollecties van bibliotheekorganisaties zoals onder andere ProBiblio, Rijnbrink en Bibliotheek Dommeldal.

Maar voor veel leesclubs is het zelf kiezen van de boeken een belangrijk deel van het plezier. Je kunt afspreken dat ieder om de beurt een boek mag voordragen, je kunt met nominaties werken, een programma voor het hele seizoen opstellen of aan het eind van iedere bijeenkomst stemmen over een paar voorgestelde titels.

5 Voorbereiding is (bijna) het halve werk

Een leesclubbijeenkomst is geen vergadering. Er hoeft geen besluit genomen te worden, je hoeft het niet met elkaar eens te worden. Maar om terug te kunnen kijken op een goede discussie over het boek (gezellig zal het meestal wel zijn), is het handig om de bijeenkomst voor te bereiden. En daarvoor eventueel taken te verdelen. Denk aan het verzamelen van informatie over boek en auteur (mogelijke bronnen vind je in de PDF 'Praktische tips voor leesclub'), het bedenken van discussiepunten, het verzorgen van een inleiding tijdens de bijeenkomst.

6 Gespreksleider of niet?

Nee, het was geen vergadering. Maar toch: het is handig als iemand het gesprek in goede banen leidt. Er zijn leesclubs die hiervoor een beroep doen op een externe begeleider. Bij andere vervult een van de leden die rol of is het een taak die rouleert onder de deelnemers.

Een tip uit de praktijk: laat de gastvrouw/gastheer van een bijeenkomst niet ook de rol van gespreksleider vervullen. Zorgen voor koffie, drankjes en hapjes en een discussie leiden gaan slecht samen.

7 Hoe organiseren we de discussie?

Er zijn meestal twee hoofdlijnen in een leesclubbijeenkomst: het samen kijken naar literaire aspecten als stijl, structuur, perspectief en thematiek en het uitwisselen van leeservaringen en meningen. Deze zaken zullen in de praktijk vast door elkaar lopen.

Je kunt een bijeenkomst op verschillende manieren indelen. Een mogelijkheid om de bijeenkomst te beginnen is bijvoorbeeld het maken van een rondje langs de deelnemers waarbij iedereen beknopt (eventueel door het toekennen van een cijfer) zijn of haar mening geeft over het boek dat jullie gaan bespreken. Een andere mogelijkheid is dat een deelnemer eerst een korte inleiding houdt en eventueel wat discussiepunten aanreikt.

Wanneer begonnen is met een ‘meningenrondje’ kan het aardig zijn om dat aan het eind van de discussie te herhalen. Vaak zijn deelnemers door de bespreking toch anders over een boek gaan denken.

8 Zwijgers en praters

Over een boek dat iemand persoonlijk raakt, is het niet altijd even makkelijk praten. Daarom is het van belang dat de leesclub een plaats is waar alle deelnemers zich op hun gemak voelen. Wanneer een gespreksleider zich kan concentreren op het leiden van de discussie, kan hij/zij ook meer letten op non-verbale signalen die mensen vaak ‘uitzenden’.

Een schuchtere deelnemer die je wil stimuleren om wat te zeggen, kun je vaak beter een gerichte vraag stellen (‘Vind je de hoofdpersoon sympathiek?’) dan een vraag naar de gevoelens die het boek oproept.

Het omgekeerde komt ook voor: een van de leden is nauwelijks tot zwijgen te brengen. Als gespreksleider kun je die als laatste het woord geven of diens inbreng kort samenvatten (zodat je laat zien dat het beknopter kon). Maar iemand die veel weet van het thema, kun je ook wat ruimte geven. Bijvoorbeeld door deze persoon de inleiding te laten verzorgen.

9 Als het niet loopt

Het kan gebeuren: iedereen is het met elkaar eens, een boek blijkt toch weinig discussiestof te bieden: jullie zijn snel uitgepraat. Dat hoeft natuurlijk geen probleem te zijn, je kunt ook eens over andere zaken praten.

Maar misschien voelt het toch wat onbevredigend en het is goed om op deze mogelijkheid voorbereid te zijn. Je kunt dan een deel van de bijeenkomst besteden aan andere manieren om samen met literatuur bezig te zijn. Bijvoorbeeld door samen een gedicht te lezen en te bespreken, een literaire quiz te spelen of je eigen Leesclub Top 10 samen te stellen.

10 Vinden we het nog leuk?

Veel leesclubs functioneren jarenlang op een manier die iedereen prettig vindt. Maar dat is niet vanzelfsprekend. Het kan daarom goed zijn om eens de tijd te nemen om na te gaan of de afspraken nog voldoen. Zoiets moet natuurlijk niet uit de lucht komen vallen: spreek een moment af waarop je dat doet, zodat mensen erover kunnen nadenken.

Durf zaken ter discussie te stellen en nieuwe zaken uit te proberen. Niets moet immers.

11 Meer weten?

Bij de organisaties die de Week van de Leesclub samen op touw hebben gezet, kun je uiteraard meer informatie vinden en/of advies krijgen. In de uitgebreide Praktische tips voor leesclubs vind je meer bronnen.

Praktische tips voor leesclubs

In 2015 promoveerde Marjolein van Herten op een proefschrift over leesclubs. In een interview met Trouw vertelde ze er meer over. De illustratie van Octavie Wolters boven dit artikel is oorspronkelijk gemaakt voor de omslag van de boekuitgave van dit Engelstalige proefschrift.

Hebban vandaag

Leesclubs /