Ergerlijke tegenvaller

Het boek begint in 1961 met de ontmoeting van de twee hoofdpersonen: Isabel en Eva. Isabel woont in een huis in Zwolle, aan een dijk. Ze is daar als kind in de tweede wereldoorlog komen wonen en herinnert zich dat er al spullen stonden, meubels en huisraad, zoals een bijzonder servies. Isabel is nu bijna dertig en waakt als een leeuwin over die spullen. Ze heeft een nogal moeilijk karakter, is onaardig tegen bijna iedereen, en dat maakt het als lezer moeilijk om sympathie voor haar op te brengen. Haar opponent Eva van 22 komt onverwacht logeren, en daar is Isabel niet blij mee. Dat is zo'n beetje de plot in het begin en het is niet zo moeilijk om te bedenken wat de ware reden is van Eva's komst.
Ergernis nummer één is dat het heel erg lang duurt voordat dat overduidelijke feit doordringt tot Isabel.
Ergernis nummer twee is het taalgebruik en sommige zinnen in het boek. In het begin komt het woord 'kolkend' heel vaak voor, soms wel twee keer in een zin. De golven van de zee spoelen kolkend aan, de zee trekt zich kolkend terug. Misschien ligt het aan de vertaling, want bij kolkend denk ik aan ronddraaiend, en dat doen golven op het strand in Nederland niet (misschien bij een pier of een mui, maar daar gaat het niet over). De emoties van Isabel kolken ook voortdurend, ze verkeert in een permanente staat van kolkende woede als ze vermoedt dat er een theelepel mist, bijvoorbeeld. Niet invoelbaar voor mij, zeker niet als het zo wordt verteld. Het gedrag en de emoties van Isabel zijn moeilijk invoelbaar. Waarom zit ze alleen in dat huis, waarom zoekt ze geen werk, of heeft ze zelfs geen hobby of vriendinnen? Ze gaat naar de kerk, ze werkt wat in de tuin en ze deelt opdrachten uit aan haar huishoudhulp, dat is het wel zo'n beetje. Behalve de bezoekjes aan haar familie dan, en ook die leiden tot woede bij Isabel. Waarom is Isabel continu boos? Ze leidt een vreugdeloos leven, dat voor mij niet te verklaren is uit haar verleden, ook al heeft ze jong voor haar moeder gezorgd en is die overleden. Als lezer denk ik: ga eens iets leuks doen, stel een doel in je leven, volg een opleiding of zoek een hobby. Maar dat zit er niet in bij Isabel en het blijft onduidelijk waarom.
Ergernis nummer drie is dit: 'Er vielen bommen op Rotterdam. Er vielen bommen op Amsterdam.' Dat klinkt alsof het bijna hetzelfde is, terwijl in Amsterdam alleen een aantal panden geraakt werden en er minder dan 250 doden vielen, en het centrum van Rotterdam bijna volledig verwoest werd, er bijna vijf keer zoveel doden en heel veel gewonden vielen en duizenden mensen dakloos raakten. Dat is nogal een verschil, om dat zo achteloos achter elkaar op te noemen getuigt van weinig historisch besef bij schrijfster Van der Wouden. Ergernis nummer vier is de vele herhalingen en het eindeloos beschrijven van gevoelens van de hoofdpersoon, terwijl ze toch niet de diepte ingaat. Ik heb hele stukken overgeslagen, vervolgens blijkt dat ik niets gemist heb, het verhaal kan ik nog gewoon volgen. Er had dus best veel meer geschrapt mogen worden, dan duurt het allemaal niet zo lang en dan zou het niet zo irritant zijn.
Het hele thema van het boek is gebaseerd op een verhaal (het adres) van Marga Minco, schrijft Van der Wouden in het nawoord (het thema is het feit dat huizen en bezittingen van weggevoerde joden tijdens de Duitse bezetting door Nederlanders ingepikt werden en later vaak niet meer teruggegeven werden). Een jaar geleden las ik 'Nagelaten dagen' van Marga Minco, ook met hetzelfde thema, en zóveel beter gedaan. Dus als je graag een boek over dit thema wilt lezen: pak een boek van Minco. Dan ben je ook veel sneller klaar en het roept meer verwondering op!
Spoiler alert: aan het einde van dit langdradige boek komt de aap uit de mouw. Eva is in het huis geboren, het behoorde aan haar ouders, die weggevoerd zijn in de oorlog. Daarna is hun huis verkocht, want ze betaalden de hypotheek niet meer. Dat is onbegrijpelijk en vreselijk, maar de vraag is wel of je dat de mensen aan kunt rekenen die later in het huis komen wonen. Die vraag stelt Van der Wouden niet. Het lijkt me eerder een grove fout van het Nederlands systeem, van de notaris die meewerkt aan de verkoop van een huis waarvan de bewoners vermist zijn. Dat Van der Wouden dat thema aan de orde wil stellen, kan ik me voorstellen. Wat ik me niet kan voorstellen, is dat dit boek is genomineerd voor de Booker Prize. Dat schept verwachtingen, en die worden niet waargemaakt. De langdradigheid, de rare zinnen en woorden (misschien deels door de vertaling) en het nogal vreemde gedrag van de hoofdpersonen wekten bij mij heel veel irritatie op. En dan heb ik het nog niet over de overbodige seksscènes. Misschien was die irritatie minder geweest zonder de nominatie, maar toch krijgt het boek van mij maar één ster.