Stof voor een boeiende leesclub

Het uitgangspunt van dit verhaal is op zijn zachtst gezegd origineel. Een stuk hout – om het gemakshalve maar eens zo te noemen – reist de halve wereld en tweeduizend jaar geschiedenis door. Met Het vloekhout maakt Johan de Boose kans om de Libris Literatuurprijs in de wacht te slepen.
De jury formuleert haar criteria als volgt: “Er zijn veel romans die vlot zijn geschreven en die ook inhoudelijk interessant zijn, maar wat komt bovendrijven zijn de romans die méér bieden dan dat: romans met een prikkelende visie op de wereld, op de toekomst of juist op het verleden, ideeënromans, romans die zich onderscheiden door overtuigend buiten de lijntjes te kleuren, door een originele invalshoek, stijl en aanpak.” Past Het vloekhout binnen dit plaatje?
Hoofdpersonage in Het vloekhout is een stuk hout uit het kruis waarin Christus gestorven is. Een relikwie, zou je kunnen zeggen, maar zijn geschiedenis is daarvóór al verweven met die van Christus. Het stuk hout is namelijk afkomstig van een olijfboom op een heuvel, waar zowel Maria als Jezus tijdens het leven verkoeling, schaduw en troost zochten. Daarnaast ondergaat het hout verschillende metamorfoses, waaronder die van een reliek met de afbeelding van diezelfde moeder Gods. Een originele invalshoek kunnen we dus al afvinken.
Johan de Boose neemt samen met het vloekhout de religie in het algemeen en de geschiedenis van het christendom in het bijzonder op de korrel. Doorheen zijn ‘leven’ komt het vloekhout verschillende historische figuren tegen en uit sommige van die ontmoetingen blijkt duidelijk hoe de Boose zelf over bepaalde dingen denkt. Niet alleen de religie wordt op die manier onder het daglicht gehouden, maar ook de relatie tussen geloof en wetenschap krijgt een hoofdstuk toegemeten. “Een prikkelende visie op de wereld, op de toekomst én op het verleden”: check.
Hoe zit het dan met de stijl en aanpak? Dit stemt tot nadenken. In eerste instantie leest het boek heel vlot. Johan de Boose had mij in het begin direct mee. Het verhaal van Maryam trok mij het verhaal in en ik was meteen fan van deze bijzondere manier van vertellen. Helaas bleef dit – voor mij – niet staan doorheen het verhaal. Literatuurliefhebbers konden hun hart ophalen aan de verschillende stijlfiguren / verhaalsoorten die de Boose doorheen het verhaal verweven heeft: een parabel, een stukje magisch realisme, hier en daar een filosofische bedenking en daar doorheen een historisch verhaal. Je zou dus zeggen: voor elk wat wils. Voor mij wekte die veelheid aan stijlen eerder vervreemding op. Hoe verder ik in het verhaal vorderde, hoe moeilijker ik het vond om erin te blijven geloven.
Hoewel ook de stijl en aanpak dus op zijn minst even origineel genoemd kunnen worden als het uitgangspunt of de keuze van vertelperspectief, werkte het voor mij toch niet helemaal zoals ik gehoopt had. Wat niet wegneemt dat er heel veel uit het boek te halen is, dat ik verschillende mooie quotes aangeduid heb, dat ik soms grijnzend de wenkbrauwen gefronst heb en dat dit boek stof vormde voor een boeiende leesclub. Voor wie nog twijfelt, is het zeker de moeite waard om zelf uit te maken of het jou wel van de sokken kan blazen.