Actuele roman over een onbegrijpelijke wereld

Ali Bader (1964) werd geboren in Bagdad en studeerde daar westerse filosofie en Franse letterkunde. Tegenwoordig woont hij in Brussel en heeft hij verschillende romans, poëziebundels, essaybundels en theaterstukken geschreven. Zijn werk werd tot twee keer toe genomineerd voor de Arab Booker Prize en zijn roman De wolkenmuzikant is nu – in de vertaling van Richard van Leeuwen - ook in het Nederlands te lezen.

Nabiel besluit te vluchten voor het extremisme in Bagdad en komt in Brussel (Schaarbeek) terecht. De gedroomde Europese stad lijkt echter in niets op wat hij zich had voorgesteld als een Europees utopia. In de wijk waar hij in Brussel woont hebben de extremisten net zozeer de overhand als in zijn thuisland, en ze willen allemaal hetzelfde van hem; zijn geld. De Brusselse schone Fanny helpt Nabiel waar ze kan, maar kan een vluchteling in Europa wel geholpen worden?

Bader stipt in De wolkenmuzikant veel interessante thema’s en gedachten rondom de vluchtelingencrisis in Europa aan; het verhaal van Nabiel zal voor veel lezers een nieuw geluid in de discussie rondom die thematiek zijn. Nabiel is niet extreem gelovig en vlucht voor de denkbeelden en praktijken van zijn extremistische landgenoten om op zoek te gaan naar een stad waar mensen in harmonie kunnen leven, om vervolgens te ontdekken dat die harmonie zelfs in het vrije Brussel niet bestaat.

“De wereld om hem heen was een vormeloze massa zonder intelligentie, zonder verbeelding, zonder de mogelijkheid tot handelen. Het was een onbegrijpelijke wereld geworden.”

Nabiel is een man vol dromen en hoop, zijn cello is in Bagdad door salafisten aan gort geslagen, maar de kracht van de muziek is alles wat hem op de been houdt. Wanneer in Brussel zijn nieuwe cello – gekregen van Fanny – ook wordt vernield wordt het hem langzaam duidelijk dat de gedroomde stad niet bestaat, maar dat hij als vluchteling niet het recht heeft te klagen over het land dat hem een toevluchtsoord biedt.

De wolkenmuzikant is een dun boekje, opgedeeld in korte hoofdstukken en losse passages. In combinatie met de korte zinnen en het hoge verteltempo van Bader is er weinig tijd voor sentiment of uitputtende details. Dit maakt het werk van Bader rauw, echt en krachtig. Jammer is alleen dat de verschillende ideeën die hij aanstipt niet dieper uitgewerkt worden.

‘Al mijn boeken proberen de officiële versie van de geschiedenis te ontzenuwen’, zei Ali Bader in The Guardian en hoewel in deze kleine roman zijn kennis van culturele en intellectuele tradities zeker naar voren komt in de geëngageerde combinatie met de recente wereldgeschiedenis, was het nog indrukwekkender geweest wanneer Bader hier nog wat diepgravender gebruik van had gemaakt. Wellicht dat dit in een van zijn andere romans of essaybundels het geval is en als die ook naar het Nederlands vertaald worden, kunnen we van Bader nog veel leren over de tegenstellingen en overeenkomsten in deze wereld.