The Terraformers – snel, kleurrijk, licht verteerbaar

(Deze recensie is gebaseerd op de Engelstalige versie van het boek.)

The Terraformers is een boek voor de social media-generatie, om een lid van onze boekenclub te parafraseren: het is kleurrijk en optimistisch, vol met creatieve vondsten en vreemde personages. De keerzijde is dat er weinig diepte en nuance zit in de karakterontwikkeling en de sociale en politieke relaties.

The Terraformers is eigenlijk een drieluik. In het eerste deel volgen we Destry, een ranger die een interplanetair bedrijf helpt om een planeet te terraformen, zodat hij geschikt wordt voor bewoning en toerisme. Een ondankbare taak, want Destry en haar collega’s moeten met veel pijn en moeite een prachtige wereld creëren met bloeiende ecosystemen, zodat slordige rijkelui ervan kunnen genieten. Wanneer ze echter een stad onder een vulkaan ontdekt, waar een aantal van de eerdere terraformers wonen, heeft dat grote gevolgen voor de machtsbalans op de planeet. De andere delen van het boek springen telkens een eind vooruit in de tijd: in deel twee volgen we de ranger Mischa en Sulfur uit de vulkaan-stad, die een transportsysteem moeten ontwerpen, en deel drie gaat over de intelligente vliegende trein Scrubjay (over vreemde personages gesproken…)

Zoals gezegd heeft dit boek de nieuwsgierige lezer heel wat te bieden. Een planeet die over duizenden jaren wordt omgevormd tot een soort aarde biedt een groot palet, waar Newitz enthousiast een bonte schildering op maakt. We komen allerlei soorten personen tegen, van Neanderthalers tot drones en intelligente elanden. De focus op het terraformen biedt een leuke invalshoek, waarbij de rangers zich voortdurend bewust zijn van ecologische gevolgen van hun daden en de patronen in de natuur. Ondanks de spanning tussen de rangers en de vulkaanstad, en de machtige corporaties die (aanvankelijk) de planeet in hun greep hebben, blijft het boek optimistisch – met een duidelijke progressieve invalshoek, met karakters die zich introduceren met hun gewenste voornaamwoorden en zeer herkenbare protestmarsen (‘zeg ik ‘public!’, dan zeggen jullie ‘planet’!’)

In alle kleurenrijkdom raken er echter ook aspecten ondergesneeuwd. Zo blijven de karakterontwikkeling en emoties relatief aan de oppervlakte. Destry leert bijvoorbeeld schokkend nieuws over de dood van haar ouders, maar het wordt terloops gebracht, en er wordt ook niet lang bij stilgestaan. Newitz gaat wel uitgebreider in op de schok van een cyborg-koe als ze Natural Milky ontdekt, een bedrijf dat niet-intelligente koeien melkt. Dat lijkt redelijk, maar tegelijkertijd hebben de rangers er geen problemen mee om hele ecosystemen vol niet-intelligente prooi- en roofdieren op te tuigen. Aan de andere kant kweken ze vol enthousiasme intelligente wormen en treinen, zonder veel reflectie op wat het betekent om dieren te manipuleren of ze intelligent te maken, of wat ‘intelligent’ dan zou betekenen, of wat voor verantwoordelijkheid dit met zich meebrengt – wat als een intelligente trein besluit dat hij geen zin heeft om passagiers te vervoeren? Ik vond het een gemiste kans dat Newitz zo wel de bio-industrie aan de kaak stelt, maar haar eigen helden zonder commentaar allerlei dingen laat doen en meemaken die ook ethisch twijfelachtig zijn. Dat allemaal maakt het een plezierig boek om te lezen, maar niet een die me echt aan het denken kon zetten.

Met dank aan de ‘¿baetter futures’ leesgroep.