Lezersrecensie
De domineeszoon
‘Als domineeszoon was ik een buitenstaander in het dorp. En thuis was ik ook een buitenstaander. Ik had als enige de oorlog niet meegemaakt, had als enige niet in een kamp gezeten en had als enige de tropenzon niet voelen steken.’
Dit zegt Jan Brokken op zijn website. Zijn vader en moeder en twee broers zaten tijdens WOII in een Jappenkamp. Terug in Nederland werd Jan geboren in 1949.
Na 2 boeken voortijdig te hebben teruggebracht naar de bieb had ik behoefte aan een boek dat me niet zou teleurstellen. Jan Brokken is inmiddels zo’n schrijver voor mij. Gelukkig is het een enorme productieve schrijver, dus ik heb nog heel wat boeken te gaan! Mijn kleine waanzin is een autobiografisch roman die niet alleen zijn eigen jonge leven beschrijft maar ook een prachtig beeld oproept van de jaren ’50 en ’60. Net zoals Het huis van de dichter een mooi beeld geeft van de jaren ’70 en ’80. Je zou ze perfect na elkaar kunnen lezen!
De 5 delen waaruit dit boek bestaat zijn soms overlappend. Dat maakt het wat verwarrend. Het verhaal komt wat moeizaam op gang. Maar vanaf deel 2 leest het als een trein. Brokken’s jeugd speelt zich af in Rhoon, even onder Rotterdam. Met een vader als dominee van de Hervormde kerk. Langzaam maar zeker maakt hij zich los van het dorpse en gelovige milieu. Met name de verhalen over kalverliefdes, met alle sores vandien, zijn erg goed getroffen.
Op mijn middelbare school zat de zoon van onze dominee. Ik dacht toen wel eens hoe zou het toch zijn… Niet zo gek dat de meeste citaten die ik noteerde daarmee te maken hebben.
22 Hij stelde zich voor als Leeuwenburgh, de president-kerkvoogd. De brede grijze snor gaf zijn gezicht de uitdrukking die bij zijn gewichtige functie paste, zo’n beetje als de h die aan zijn naam zat vast geplakt.
92 Op een augustusdag werd het plotseling donker en rommelde het in de lucht. Mijn vader reed onverstoorbaar verder. Had hij moeten sterven, dan was het tijdens de oorlog geweest, maar de dwangarbeid had hem niet klein gekregen, noch de dysenterie, dus slingerde hij vol vertrouwen over de vredige dijken. Als dominee had hij bovendien een streepje voor bij de Allerhoogste… dat beweerde hij althans, om me gerust te stellen en ook een beetje de spot te drijven met mijn kinderlijk ontzag voor het geweld van de elementen. Ik hoorde Gods toorn in de donder en hield de bliksem voor hels vuur.
136 Van jongs af aan stonden we in dienst van de firma Calvijn. Het verschil met de middenstand was dat we niets stoffelijks aan de man brachten; in uren uitgerekend maakte het weinig uit. Iedere zondag naar de kerk rekenden mijn broers en ik niet eens meer tot de plichten; het sprak van zelf dat we gingen. Het echte werk werd weliswaar door mijn vader gedaan, maar dat het voor ons slechts een kwestie van zitten was, zoals hij schamper beweerde, deed geen recht aan het opgeprikte gevoel dat we erbij hadden. Nooit mochten we geeuwen, nooit mochten we verveeld in de bijbel bladeren, altijd moesten we het wakkere oog op de kansel gericht houden, de handen vouwen tijdens het gebed en de mond wijd opentrekken tijdens het zingen.
140 Op eerste kerstdag tweemaal naar de kerk, op tweede kerstdag eenmaal, op oudjaar om zeven uur ’s avonds, op nieuwjaar om elf uur ’s morgens. Als kerst en jaarwisseling midden in de week vielen, liepen we op onze wenkbrauwen, dan moesten we ook nog op de normale zondagen naar de kerk, en hadden we het drukker dan de poelier.
142 Waar we echt de pest over in hadden was dat we het levende bewijs van mijn vaders kundigheid moesten leveren. Dominee had mooi preken, maar was hij in staat zijn zoons tot voorbeeldige hervormden op te voeden? Daar ging het om: ons gedrag was de proef op de som.
En dan aan het eind van het boek als Brokken Indonesië bezoekt lezen we deze schitterende zinnen:
409 Ik liep door een stad die ik onmogelijk de mijne kon noemen, die ik voor het eerst zag, sluimerend aan de voet van de bergen, en die toch, als een soort prelude, bij mijn leven hoorde. Dagenlang dwaalde ik door de tijd die aan mijn geboorte vooraf was gegaan.
Dit zegt Jan Brokken op zijn website. Zijn vader en moeder en twee broers zaten tijdens WOII in een Jappenkamp. Terug in Nederland werd Jan geboren in 1949.
Na 2 boeken voortijdig te hebben teruggebracht naar de bieb had ik behoefte aan een boek dat me niet zou teleurstellen. Jan Brokken is inmiddels zo’n schrijver voor mij. Gelukkig is het een enorme productieve schrijver, dus ik heb nog heel wat boeken te gaan! Mijn kleine waanzin is een autobiografisch roman die niet alleen zijn eigen jonge leven beschrijft maar ook een prachtig beeld oproept van de jaren ’50 en ’60. Net zoals Het huis van de dichter een mooi beeld geeft van de jaren ’70 en ’80. Je zou ze perfect na elkaar kunnen lezen!
De 5 delen waaruit dit boek bestaat zijn soms overlappend. Dat maakt het wat verwarrend. Het verhaal komt wat moeizaam op gang. Maar vanaf deel 2 leest het als een trein. Brokken’s jeugd speelt zich af in Rhoon, even onder Rotterdam. Met een vader als dominee van de Hervormde kerk. Langzaam maar zeker maakt hij zich los van het dorpse en gelovige milieu. Met name de verhalen over kalverliefdes, met alle sores vandien, zijn erg goed getroffen.
Op mijn middelbare school zat de zoon van onze dominee. Ik dacht toen wel eens hoe zou het toch zijn… Niet zo gek dat de meeste citaten die ik noteerde daarmee te maken hebben.
22 Hij stelde zich voor als Leeuwenburgh, de president-kerkvoogd. De brede grijze snor gaf zijn gezicht de uitdrukking die bij zijn gewichtige functie paste, zo’n beetje als de h die aan zijn naam zat vast geplakt.
92 Op een augustusdag werd het plotseling donker en rommelde het in de lucht. Mijn vader reed onverstoorbaar verder. Had hij moeten sterven, dan was het tijdens de oorlog geweest, maar de dwangarbeid had hem niet klein gekregen, noch de dysenterie, dus slingerde hij vol vertrouwen over de vredige dijken. Als dominee had hij bovendien een streepje voor bij de Allerhoogste… dat beweerde hij althans, om me gerust te stellen en ook een beetje de spot te drijven met mijn kinderlijk ontzag voor het geweld van de elementen. Ik hoorde Gods toorn in de donder en hield de bliksem voor hels vuur.
136 Van jongs af aan stonden we in dienst van de firma Calvijn. Het verschil met de middenstand was dat we niets stoffelijks aan de man brachten; in uren uitgerekend maakte het weinig uit. Iedere zondag naar de kerk rekenden mijn broers en ik niet eens meer tot de plichten; het sprak van zelf dat we gingen. Het echte werk werd weliswaar door mijn vader gedaan, maar dat het voor ons slechts een kwestie van zitten was, zoals hij schamper beweerde, deed geen recht aan het opgeprikte gevoel dat we erbij hadden. Nooit mochten we geeuwen, nooit mochten we verveeld in de bijbel bladeren, altijd moesten we het wakkere oog op de kansel gericht houden, de handen vouwen tijdens het gebed en de mond wijd opentrekken tijdens het zingen.
140 Op eerste kerstdag tweemaal naar de kerk, op tweede kerstdag eenmaal, op oudjaar om zeven uur ’s avonds, op nieuwjaar om elf uur ’s morgens. Als kerst en jaarwisseling midden in de week vielen, liepen we op onze wenkbrauwen, dan moesten we ook nog op de normale zondagen naar de kerk, en hadden we het drukker dan de poelier.
142 Waar we echt de pest over in hadden was dat we het levende bewijs van mijn vaders kundigheid moesten leveren. Dominee had mooi preken, maar was hij in staat zijn zoons tot voorbeeldige hervormden op te voeden? Daar ging het om: ons gedrag was de proef op de som.
En dan aan het eind van het boek als Brokken Indonesië bezoekt lezen we deze schitterende zinnen:
409 Ik liep door een stad die ik onmogelijk de mijne kon noemen, die ik voor het eerst zag, sluimerend aan de voet van de bergen, en die toch, als een soort prelude, bij mijn leven hoorde. Dagenlang dwaalde ik door de tijd die aan mijn geboorte vooraf was gegaan.
1
Reageer op deze recensie
