Ontij: magisch realisme aan de Colombiaanse kust

Bij het lezen van Ontij, de nieuwe roman van de Colombiaan Tomás González, ontkwam ik er niet aan te moeten denken aan zijn beroemde landgenoot Gabriel Garcia Márquez. Niet alleen vanwege de geografische situering in Colombia, maar vooral vanwege de magisch realistische passages met doña Nora in het boek.

Ontij gaat over een man (‘de vader’) die met zijn twee zoons, de tweeling Mario en Javier, gaat vissen wanneer alle andere vissers, ook de grootschalige vissersvloot aan wal blijven, vanwege het naderende ontij. Het bliksemt al in de verte en het gaat stormen.

De moeder, doña Nora, hoort stemmen en het is niet duidelijk of zij gek geworden is door de stemmen, of dat zij omdat zij gek geworden is, stemmen hoort. De vader heeft doña Nora ingeruild voor een jongere vrouw, doña Iris.

Ontij is mooi gestructureerd, waarbij de roman begint met de voorbereidingen op de zeetocht en de bevoorrading van de boot waarmee de vader en zijn zoons zullen gaan vissen. Mario is twee uur ouder dan Javier en zijn wens dat hij nooit geboren was doet mij denken aan de bijbelse Kaïn en Esau. Zoals Mario het meeste voorbereidende werk doet, terwijl Javier nog in zijn hut ligt te lezen, lijkt Javier net als de bijbelse Abel en Jacob de lichte voorkeur van de vader te hebben.

Het naderende ontij van de storm is symbolisch voor de naderende broeierige verhouding die er heerst tussen de vader en zijn zoons en de onrust in het hoofd van doña Nora. Naarmate de storm sterker wordt en dichterbij komt, neemt zowel de onrust in het hoofd van doña Nora toe en barst de storm tussen de vader en zijn zonen los.

In Ontij wisselen het vertelperspectief zich af tussen de vader en zijn twee zoons en degenen die aan wal wachtend achterblijven; doña Nora, maar ook de verschillende hotelgasten en de huurders van de strandhutten. Deze afwisseling zorgt ervoor dat de spanning in het verhaal met het aanzwellen van de storm, de verhoudingen tussen de vader en de twee zoons en het onrust in het hoofd van doña Nora, maar ook bij de andere mensen aan wal toeneemt.

Het taalgebruik in Ontij vond ik verwarrend. Aan de ene kant is er een prachtig verzorgde schrijfstijl wanneer de alwetende verteller aan het woord is, maar wanneer dan de verschillende personages aan het woord zijn is ‘elkaar’ vervangen door ‘mekaar’, ‘heeft’ door ‘heb’ en ‘dan’ door ‘als’. Waarschijnlijk is dit bedoeld om uit het Spaans vertaalde straattaal weer te geven of heeft de vertaler het Spaanse accent van de Colombiaanse Atlantische kust proberen mee te vertalen, maar voor mij werkte het niet en leidde het af. Het wisselen van het vertelperspectief tussen de gebeurtenissen op het strand en op zee, werken verdiepend, maar ook in zekere zin vertragend. Het gaat toch vooral om de vader en zijn twee zoons en de elementen op zee.

De sterkste passages van Ontij vinden plaats op zee wanneer de vader en zijn twee zoons strijden tegen de zee en tegen de vissen die ze wanhopig proberen binnen te halen, maar ook tegen elkaar en vooral tegen zichzelf.

Met dank aan De Club van Echte Lezers voor wie ik dit boek mocht lezen en recenseren.