Recensie Het einde van de waanzin

Met motto's voorin van Bouvard et Pécuchetvan Flaubert en Don Quichotevan Cervantes ben je gewaarschuwd als lezer. Anibal Quevedo bestrijdt dan wel niet met lansen onschuldige molens, maar gelooft wel in de theorieën van allerlei figuren zoals Lacan, Althusser en Michel Foucault om 'de macht' te bestrijden.

Anibal Quevedo ontwaakt in een vies pension in Parijs. Het is mei 1968 en de studenten zijn de straat op gegaan om te protesteren. Anibal heeft geen idee hoe hij in Parijs is terecht gekomen en wat hij hier te doen heeft. Hij weet wel dat hij zijn gezin en werk als psychoanalyticus in Mexico heeft achtergelaten, maar niet waarom. Bij het huis van Lacan, een psychoanalyticus, wiens ideeën hij met de nodige argwaan bekijkt, ziet hij voor het eerst Claire. De vrouw waar hij de rest van zijn leven verliefd op zal zijn en die zijn levensloop sterk beïnvloedt. Via Claire raakt hij betrokken bij de studentenrellen; hij gaat Claire achterna wanneer ze naar Cuba vertrekt om daar de revolutie te steunen;hij brengt, in het gevolg van Fidel Castro, samen met Claire een bezoek aan het Chili van Salvador Allende. Daarna verdwijnt Claire uit het zicht, maar het contact wordt - via voornamelijk brieven - hersteld. Het is uiteindelijk ook Claire, die Anibal in 1989 de genadeklap geeft. Hij heeft zich van een onwillige meeloper bij de studentenopstand ontwikkelt tot de uitgever van een - ten opzichte van de toenmalige regering - zeer kritisch, links blad in Mexico, die Cuauhtémoc Cárdenas steunt in de verkiezingsstrijd van 1988. Cárdenas verliest van Carlos Salinas dankzij grootschalige fraude. Een jaar later, als Claire op het punt staat zich bij Anibal te voegen, wordt bekend dat hij contacten heeft met Salinas. Terwijl de stenen uit de Berlijnse muur worden gehakt, heeft Anibal zijn laatste ontmoeting met Claire.

Het einde van de waanzin is niet altijd even makkelijk te lezen. Vooral in het begin worden er talloze personen opgevoerd, waarvan lang niet altijd duidelijk is welke rol ze spelen of gaan spelen in het verhaal. Veel daarvan verdwijnen ook uit zicht en uiteindelijk blijven vooral Anibal, Josefa (zijn vertrouwelinge en hulp, die niets van Claire moet hebben) en Claire over. Om het mij makkelijk te maken is er gelukkig ook nog Juan Pérez Avella, criticaster van beroep, die elk boek dat Quevedo heeft uitgebracht consequent tot slechtste boek van het jaar uitroept.
Zo heeft hij ook een mening over Het einde van de waanzin (uitgebracht door Jorge Volpi):
Dat ontbrak er nog maar aan: een postume Quevedo! Alsof we niet genoeg hadden aan de boeken die hij in de loop van vier decennia heeft gepubliceerd, krijgen we nu deze imitatie voorgeschoteld door doctor Volpi. Alleen een middelmatige schrijver als hij kon op het idee komen de onuitgegeven teksten van de in 1989 overleden Mexicaanse psychoanalyticus te verzamelen en te annoteren; het lijdt geen twijfel dat ons armzalige intellectuele leven nog altijd wordt beheerst door de markt, vooral in deze tijd van intensieve - en steriele - globalisering. Binnen deze context wil Volpi bewijzen dat Quevedo een 'onbegrepen voorloper' was, terwijl de man in werkelijkheid nooit meer dan een gewone oproerkraaier is geweest zonder intellectueel gewicht. [...] Wat wil de auteur met een boek als dit? De balans opmaken van de betreurenswaardige rekenfout die wij kennen als de linkse beweging? De grootspraak van het project is gelijk aan zijn mislukking. Wie zo onvoorzichtig is dieper in dit boek door te dringen zal er niet wijzer of minder verveeld uitkomen, alleen maar teleurgestelder. Teleurgesteld door het geringe belang van het boek, het pathetische einde van de hoofdpersoon en al die dromers die ooit hebben geprobeerd de wereld te veranderen.

Sorry, Juan Pérez Avella, misschien ben ik ook wel zo'n dromer (tenslotte isImaginezo'n beetje mijn lijflied), maar ik weet het één ding zeker: ik ga meer van Jorge Volpi lezen!