Recensie Kruisende lijnen

Deze reactie bevat spoilers, selecteer de tekst om de spoilers te lezen. Meestal lees ik het nawoord ook als nawoord, omdat het nogal eens wil voorkomen dat daarin teveel van het verhaal onthult wordt. Bij Kruisende lijnen besloot ik, na een scan van de eerste paar pagina's daarvan, om eerst het nawoord te lezen, geschreven door Jaques Westerhoven, de vertaler. Achteraf ben ik daar blij en niet blij om. Ik heb het boek daarom gelezen met het idee dat ik, als westerling van de (inmiddels) 21ste eeuw het toch niet zou kunnen lezen zoals Japanners van toen en zelfs van nu dit boek kunnen lezen. Ik wist, na lezing van het nawoord al, dat ik het lang niet allemaal zou kunnen (be)grijpen zoals Tanazaki het heeft bedoeld. Het begint al met het feit dat de oorspronkelijke titel van het verhaal, Manji, eigenlijk niet te vertalen is. Manji is de Japanse term voor swastika. De originele kaft is dan ook voorzien van een swastike:



Hoe moet je dat vertalen in het Nederlands? 'Onze' swastika heeft zo'n andere betekenis! Mede daarom heeft Westerhoven gekozen voor Kruisende lijnen, maar - hoe dichtbij het misschien ook komt bij de oorspronkelijke bedoeling - die titel klopt toch niet helemaal. Ook het gegeven dat Sonoko, de vertelster, het hele verhaal in een dialect vertelt, verdwijnt onherroepelijk door de vertaling. Dat verandert, ondanks dat Westerhoven waarschijnlijk een uitstekende vertaling heeft gemaakt, toch de sfeer van het boek. Net zoals een boek geschreven in het Limburgs, vertelt door een 'rasechte' Limburgse, meer de sfeer en cultuur van Limburg zal ademen dan die van 'Nederland', terwijl dat ongetwijfeld grotendeels zal verdwijnen als je het naar het standaard Japans vertaald. Het verhaal dat zo overblijft is nog steeds interessant en lezenswaard, maar niet overweldigend.

Sonoko vertelt, in dit boek, over haar liefdesaffaire met Mitsuko, die ze leert kennen op de kunstacademie waar zij zelf schilderlessen volgt. Na enige tijd blijkt Mitsuko nog een andere minnaar te hebben: Watanaki, een wat vreemde, onaangename man. Geschokt maakt Sonoko een eind aan de affaire, maar Mitsuko verzint een ingewikkelde list die ervoor zorgt dat Sonoko zwicht en terugkeert. Sonoko laat zich zelfs door Watanaki overhalen een contract te sluiten waarin de driehoeksverhouding 'officieel' wordt vastgelegd. Helaas verraadt Watanaki haar en brengt Sonoko's man op de hoogte. Dat luidt het einde van Watanaki's rol als minnaar van Mitsuko in en leidt er uiteindelijk toe dat Sonoko's man zijn plaats inneemt. Vanaf dat moment neemt Mitsuko het heft in handen en verstikt de beide anderen met haar steeds grilliger eisen. Hun affaire komt echter, door toedoen van o.a. Watanaki, in de openbaarheid en het drietal besluit tot een gezamenlijke zelfmoord. Een zelfmoord die in ieder geval voor Sonoko niet het (al dan niet) gewenste resultaat oplevert. Zij is tenslotte degene die het verhaal vertelt....