Fantastisch tijdsbeeld met mooie verrassing aan het eind

Esther Teunissen heeft een graad behaald in geschiedenis. Met haar liefde voor verhalen brengt ze dat samen in historische thrillers waarin ze het Hollandse verleden tot leven wekt. Haar debuut Duimkruid (2019) had direct succes. Teunissen woont in Den Haag.

De historische thriller Tot het bittere einde speelt zich net als Duimkruid af rond het Binnenhof en de Gevangenpoort in Den Haag. De mooie kaft toont een vrouw in kleding van die tijd, met een klein groen flesje in de handen. Dit heeft bijna automatisch de associatie met gif. Dat maakt nieuwsgierig genoeg om het boek open te slaan en te gaan lezen.

Het is 1672. De 27-jarige Anna zit gevangen in een huwelijk met de gewelddadige Peer. Ze werkt als corrector in de drukkerij van haar vader, een uitzonderlijke rol voor een vrouw in die tijd. Als haar vader onverwacht overlijdt, denkt men direct aan zelfmoord. Maar Anna vermoedt dat er meer achter zit, omdat hij iets wist over de moord op de gebroeders De Witt. Vastbesloten begint ze samen met haar oom Govard aan een gevaarlijke zoektocht naar de waarheid.

Teunissen heeft de karakters Anna en Govard duidelijk positie gegeven. Anna als scherpe vrouw, vrijgevochten, rebels, iemand die haar oordeel snel klaar heeft. Dat ze weigert zich te onderwerpen aan mannen en de maatschappij komt echt goed naar voren in het boek. Haar oom Govard, een zachtaardige chirurgijn, neemt soms goedhartige beslissingen waarvan hij de gevolgen niet goed aankan. De andere personages zijn er wel, maar blijven meer in de schaduw. Peer is wel een constante dreiging, maar de figuur Cornelia bijvoorbeeld komt niet uit de verf, Anna’s dochtertje Marit is heel vaag aanwezig, maar meer ook niet.

Teunissen’s schrijfstijl is solide, maar wat stijfjes. Tot het bittere einde heeft een serieuze ondertoon die nergens verdwijnt. Er mist een lichtvoetiger tegenhanger in het verhaal. Ondanks het uitstekende beeld van het zeventiende-eeuwse Den Haag, het realistisch neergezette leven van de gewone mensen destijds, blijft het verhaal somber en negatief met twee hoofdpersonages die geen van beiden positiviteit uitstralen.

De auteur heeft bewonderenswaardig diepgaand research gedaan naar de tijd van de moord op de gebroeders De Witt. Niet alleen de geschiedkundige feiten, maar juist het Den Haag in die tijd, het dagelijks leven waar gevaar nooit ver weg was, maken het verhaal smeuïg. De slechte persoonlijke hygiene die daarbij hoort, gaat de auteur niet uit de weg. En politieke opvattingen zijn van oudsher splijtzwammen binnen families.

Na een halsstarrige zoektocht, waarin Anna veel moed toont en voor niemand bang is, komt Teunissen met een plottwist die misschien niet totaal onverwacht is, maar niet minder dramatisch. De mooiste, lang verhoopte verrassing bewaart zij echter tot het eind, waarna men het boek eindelijk met een zucht van verlichting kan wegleggen.

Tot het bittere einde schetst een fantastisch tijdsbeeld, de lezer die in het moderne Den Haag staat kan door de oogharen heen de stad van drie eeuwen geleden zien opdoemen, met alle bekende straatjes en gebouwen. De paar kleine onzorgvuldigheden vallen in het niet bij de prachtige sfeer die de auteur oproept.