Lezersrecensie
Eerbetoon aan de grootste Nederlandse astronoom van de twintigste eeuw
"Horizonnen: een biografie van astronoom Jan Hendrik Oort" is gebaseerd op "Jan Hendrik Oort: Master of the Galactic System". Dit laatste boek (eveneens van Pieter C. van der Kruit) richt zich op een wetenschappelijk publiek en is een uitgebreide, Engelstalige beschrijving van Oorts leven en werk. "Horizonnen" richt zich op een Nederlands publiek met een brede interesse. In de biografie probeert de auteur in eenvoudige bewoordingen de betekenis van Oort voor de moderne sterrenkunde uit te leggen.
De auteur heeft voor deze biografie, zoals verwacht mag worden, gedegen bronnenonderzoek verricht. Daarbij heeft hij flink zitten grasduinen in de Oort-archieven, waarbij hij van de familie ook gebruik mocht maken van de privégedeelten. De bronnen zijn in Appendix C opgenomen en op www.astro.rug.nl/JHOort te raadplegen. Op de site zijn ook de publicaties van Oort opgenomen, niet alleen die in professionele tijdschriften, maar ook de meer toegankelijke artikelen in amateurtijdschriften.
De biografie geeft een zeer uitgebreide beschrijving van het leven van Jan Hendrik Oort, beginnend bij het leven van zijn ouders en eindigend bij zijn kleinkinderen, waarvan er één in zijn voetsporen is getreden. Daarbij is er ook veel aandacht voor (professionele) vrienden en kennissen. Na zijn middelbare school begon hij een studie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waarbij hij inspirerende colleges volgde bij de bekende astronoom Jacobus Cornelius Kapteyn (1851-1922). Deze astronoom was de eerste astronoom die de structuur van onze Melkweg probeerde te achterhalen. Zijn colleges deden Oort besluiten om zich te specialiseren in de sterrenkunde. Hij studeerde af op een onderzoek aan hoge snelheidssterren in onze Melkweg. Na zijn afstuderen werkte hij onder Kapteyn als onderzoeksassistent en daarna ging hij aan de slag bij het observatorium van de Yale Universiteit. In 1924 kreeg hij een baan aangeboden op de Leidse Sterrenwacht en daar heeft hij tot zijn pensionering gewerkt. Zijn promotieonderzoek uit 1926 ging nogmaals over hoge snelheidssterren. Hij hield zich een groot deel van zijn leven bezig met de structuur van de Melkweg en andere sterrenstelsels. Daarbij zette hij als één van de eersten radiotelescopen in. Verder ontdekte hij dat sterrenstelsels veel meer massa moesten bevatten dan zichtbaar was. Daarmee was hij de ontdekker van de nog altijd mysterieuze 'donkere materie'. Naast zijn ontdekkingen aan de Melkweg en sterrenstelsels, heeft hij ontdekt dat de Krabnevel het restant was van een supernova-explosie die in 1054 door Chinese astronomen beschreven is en heeft hij (mede) ontdekt dat kometen uit een reservoir van kometen (de Oort-wolk) afkomstig zijn.
Het leuke van deze biografie is dat de auteur heel veel informatie over het leven van Jan Hendrik Oort boven water heeft gekregen en beschreven. Daarbij heeft hij veel aandacht voor de (werk)reizen die Oort heeft gemaakt, aanvankelijk met de boot en later met het vliegtuig, die hij op een leuke manier beschrijft en in een historisch context plaatst. Verder bevat de biografie de nodige interessante uitweidingen, waaronder die over het ontstaan van de universiteiten in Nederland en de Universiteit van Franeker in het bijzonder. Ook de Academische genealogie (Appendix B.2) is heel interessant.
Het is niet meer dan gepast dat er een biografie is geschreven over de grootste Nederlandse astronoom van de twintigste eeuw. Helaas is deze biografie niet makkelijk leesbaar. De auteur springt bij het beschrijven van het leven van Jan Hendrik Oort nogal hak op de tak. Geregeld wordt een nieuwe persoon geïntroduceerd, waarvan eerst uitgebreid de achtergrond moet worden beschreven voordat het verhaal weer verder gaat. Dit breekt het verhaal. Verder heeft de auteur gepoogd om de sterrenkundige achtergrond in zo eenvoudig mogelijke bewoordingen uit te leggen. Dat is helaas niet gelukt. Je moet toch een behoorlijk sterrenkundige achtergrond hebben wil je het belang van het werk van Oort kunnen begrijpen. Zelfs voor mij was dat af en toe te hoog gegrepen, terwijl ik mezelf toch als gevorderd amateurastronoom beschouw. Dat is jammer. Met een popularisator als co-auteur zou het boek niet alleen voor amateurastronomen interessant zijn. Zo'n grootheid als Oort verdient het om bij het grote publiek bekend te zijn.
De auteur heeft voor deze biografie, zoals verwacht mag worden, gedegen bronnenonderzoek verricht. Daarbij heeft hij flink zitten grasduinen in de Oort-archieven, waarbij hij van de familie ook gebruik mocht maken van de privégedeelten. De bronnen zijn in Appendix C opgenomen en op www.astro.rug.nl/JHOort te raadplegen. Op de site zijn ook de publicaties van Oort opgenomen, niet alleen die in professionele tijdschriften, maar ook de meer toegankelijke artikelen in amateurtijdschriften.
De biografie geeft een zeer uitgebreide beschrijving van het leven van Jan Hendrik Oort, beginnend bij het leven van zijn ouders en eindigend bij zijn kleinkinderen, waarvan er één in zijn voetsporen is getreden. Daarbij is er ook veel aandacht voor (professionele) vrienden en kennissen. Na zijn middelbare school begon hij een studie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waarbij hij inspirerende colleges volgde bij de bekende astronoom Jacobus Cornelius Kapteyn (1851-1922). Deze astronoom was de eerste astronoom die de structuur van onze Melkweg probeerde te achterhalen. Zijn colleges deden Oort besluiten om zich te specialiseren in de sterrenkunde. Hij studeerde af op een onderzoek aan hoge snelheidssterren in onze Melkweg. Na zijn afstuderen werkte hij onder Kapteyn als onderzoeksassistent en daarna ging hij aan de slag bij het observatorium van de Yale Universiteit. In 1924 kreeg hij een baan aangeboden op de Leidse Sterrenwacht en daar heeft hij tot zijn pensionering gewerkt. Zijn promotieonderzoek uit 1926 ging nogmaals over hoge snelheidssterren. Hij hield zich een groot deel van zijn leven bezig met de structuur van de Melkweg en andere sterrenstelsels. Daarbij zette hij als één van de eersten radiotelescopen in. Verder ontdekte hij dat sterrenstelsels veel meer massa moesten bevatten dan zichtbaar was. Daarmee was hij de ontdekker van de nog altijd mysterieuze 'donkere materie'. Naast zijn ontdekkingen aan de Melkweg en sterrenstelsels, heeft hij ontdekt dat de Krabnevel het restant was van een supernova-explosie die in 1054 door Chinese astronomen beschreven is en heeft hij (mede) ontdekt dat kometen uit een reservoir van kometen (de Oort-wolk) afkomstig zijn.
Het leuke van deze biografie is dat de auteur heel veel informatie over het leven van Jan Hendrik Oort boven water heeft gekregen en beschreven. Daarbij heeft hij veel aandacht voor de (werk)reizen die Oort heeft gemaakt, aanvankelijk met de boot en later met het vliegtuig, die hij op een leuke manier beschrijft en in een historisch context plaatst. Verder bevat de biografie de nodige interessante uitweidingen, waaronder die over het ontstaan van de universiteiten in Nederland en de Universiteit van Franeker in het bijzonder. Ook de Academische genealogie (Appendix B.2) is heel interessant.
Het is niet meer dan gepast dat er een biografie is geschreven over de grootste Nederlandse astronoom van de twintigste eeuw. Helaas is deze biografie niet makkelijk leesbaar. De auteur springt bij het beschrijven van het leven van Jan Hendrik Oort nogal hak op de tak. Geregeld wordt een nieuwe persoon geïntroduceerd, waarvan eerst uitgebreid de achtergrond moet worden beschreven voordat het verhaal weer verder gaat. Dit breekt het verhaal. Verder heeft de auteur gepoogd om de sterrenkundige achtergrond in zo eenvoudig mogelijke bewoordingen uit te leggen. Dat is helaas niet gelukt. Je moet toch een behoorlijk sterrenkundige achtergrond hebben wil je het belang van het werk van Oort kunnen begrijpen. Zelfs voor mij was dat af en toe te hoog gegrepen, terwijl ik mezelf toch als gevorderd amateurastronoom beschouw. Dat is jammer. Met een popularisator als co-auteur zou het boek niet alleen voor amateurastronomen interessant zijn. Zo'n grootheid als Oort verdient het om bij het grote publiek bekend te zijn.
1
Reageer op deze recensie
