'De slaap die geen uren kent' een prachtdebuut van Sebastiaan Chabot

Ik kreeg van uitgeverij Atlas-Contact een presentexemplaar toegestuurd (waarvoor dank) met de vraag er een recensie over te schrijven en die te publiceren. Geen probleem, dacht ik, zeker niet toen ik de eerste zin las. Vinden we die niet allemaal belangrijk? Ik laat je meegenieten.

‘Kurt Victor Karl Kuschfeld, eenenvijftig jaar oud en wandelstokgelukkig, wilde simpelweg de envelop van zijn leven dichtlikken.’ Geef toe, dit is van een onaardse schoonheid.

Ik heb het boek in recordtempo gelezen, mét een potlood in aanslag. Ik duid namelijk graag nog meer van die heerlijke zinnen aan. En geloof me, die zijn er ‘en masse’. Kan niet anders, maar ik wil jou, als lezer, trakteren op een paar van die juweeltjes.

Zijn ogen fixeerden zich op de vlammen en zijn gedachten draaiden en duikelden tot hij in het vuur een glimp, een moment, het omkleden opving van een vrouw die hij nog kende van toen.

Maar hier, op perron 1A in Reichsburg, kroop het stugge haar ogenblikkelijk terug in haar schulp op het moment dat ze haar hand erdoorheen haalde, en de bevrijde wind viel zwakjes te gronde en bleef daar roerloos liggen.

Friedrich haalde zijn tabak uit de bovenzak van zijn hemd, plukte beweeglijke zeegroene bosjes van het dikke tabaksdoos af en legde de plukjes voorzichtig in de wieg van zijn sigarettenpapier.

Zo zou ik best nog wat kunnen doorgaan, maar bovenstaande geeft je een idee van al dat moois. Weet je, het leek alsof Jeroen Brouwers, of Leonard Pfeijffer, nog zo’n taalvirtuoos, over mijn schouder meelazen en zagen dat het goed was.

Het boek nu. We zijn 1950 en maken kennis met Kuschfeld. Hij werkt in het Duitse Reichsburg. Er wordt samen met het stadsbestuur besproken wat precies aan de orde is, hij krijgt namelijk nieuwe opdrachten. De protagonist is een ‘straatverlichter’, maar de auteur maakt ook duidelijk dat hij levensmoe is en uitkijkt naar het einde, naar euthanasie. (Zie eerste zin). In volgende hoofdstukken zitten we afwisselend in het nu (Den Haag) en in het jaar 1950. Zo krijgen we een beeld van drie generaties.

In de gang van het huis van de jonge Victor, achterkleinzoon van Kuschfeld, hangt een schilderij van zijn overgrootvader. Victor staart er regelmatig naar, maar met gemengde gevoelens. Want ... ‘s Nachts toen hij langs het portret naar de badkamer sloop, voelde hij plots de aanwezigheid van een gezicht in het masker van verf, alsof de kleuren aanvetten tot iets van vlees.’
Een grappige scène wordt even verder beschreven wanneer Victor, zijn broertje Benjamin en enkele vrienden besluiten het schilderij te verbranden. Victor meent dat ie daarmee een dienst bewijst. Zijn moeder en vader denken daar helemaal anders over.

Naarmate je dit boek leest wordt ook duidelijk dat elke generatie zowat alles uit de kast haalt om toch maar iets na te laten voor de volgende. ‘Vergeten worden’ is een angst die onderhuids voortdurend aanwezig is.
Ik vind het alleszins een heel knap boek. Chabot is een geboren verteller die heel wat creatieve taal uit zijn schrijfhoed tovert. Wanneer ik literatuur lees, hecht ik misschien wel meer belang aan de taal dan aan het verhaal an sich. Maar dat is een persoonlijke touch.

Op de flap van het boek lees je overigens dat Sebastiaan Chabot “Creative Writing” volgde aan de NYU, en afstudeerde bij niemand minder dan Jonathan Safran Foer.
‘De slaap die geen uren kent’ is een prachtdebuut van een schrijver die mij nu al doet verlangen naar een opvolger.