Lezersrecensie
Intellectueel-prikkelend essay
"Politiek zonder partijen" is een intellectueel-provocatief essay van de filosofe Simone Weil. Centrale vraag is of politieke partijen afgeschaft moeten worden. Want, zo stelt Weil, ze hebben een inherent autoritair karakter en hebben zo destructieve effecten op de samenleving.
Weil's argumentatie draait om de vaststelling dat politieke partijen slechts drie doelen nastreven: het opwekken van collectieve passies, het uitoefenen van collectieve druk op het individuele denken, en het bevorderen van hun eigen groei.
De belangrijkste kritiek is dat partijen de individuele vrijheid en het persoonlijke oordeelsvermogen ondergeschikt maken aan de partijlijn. Volgens Weil moet men ofwel compromisloos de waarheid en gerechtigheid najagen, ongeacht de partijlijn, ofwel kiezen voor de partij, maar dan ten koste van het primaat van waarheid en gerechtigheid.
Weil benadrukt dat het partijdenken de hele samenleving heeft aangetast, waarbij de daad van het partij kiezen vaak de daad van het denken vervangt. Ze betoogt dat intelligentie totale vrijheid vereist en niet verzoend kan worden met eender welk groepsverband.
Het doel van een partij is volgens Weil vaag en irreëel, terwijl het bestaan van een partij daarentegen concreet en evident is. Hierdoor wordt het onvermijdelijk dat een partij haar eigen doel op zich wordt. Ze kunnen dan ook het algemeen belang niet dienen.
In de nabeschouwing van Alicja Gescinska wordt opgemerkt dat Weil geen direct alternatief biedt voor politieke partijen, maar op basis van haar inzichten kunnen enkele oplossingsrichtingen worden bedacht, zoals invoering van direct-democratische besluitvorming en het organiseren van partijen volgens algemene principes in plaats van concrete standpunten. Stel je voor: een verkiezingsprogramma met enkel uitgangspunten/principes in plaats van standpunten.
Ondanks de uitdagende argumenten kent het essay ook enkele haperingen. Weil differentieert niet binnen partijen en geeft geen definitie van politieke partijen of van termen als "rechtvaardigheid". Haar aannames grenzen soms aan platitudes en ze onderbouwt niet welke instanties verantwoordelijk moeten zijn voor het toezicht op repressieve maatregelen tegen collectieven en partijen, waar ze immers voor pleit. Desondanks een buitengewoon prikkelend essay. Weil presenteert een interessante vraag en roept in haar essay veel vragen op. Dat is volgens mij de kern van de filosofische uitdaging.
Weil's argumentatie draait om de vaststelling dat politieke partijen slechts drie doelen nastreven: het opwekken van collectieve passies, het uitoefenen van collectieve druk op het individuele denken, en het bevorderen van hun eigen groei.
De belangrijkste kritiek is dat partijen de individuele vrijheid en het persoonlijke oordeelsvermogen ondergeschikt maken aan de partijlijn. Volgens Weil moet men ofwel compromisloos de waarheid en gerechtigheid najagen, ongeacht de partijlijn, ofwel kiezen voor de partij, maar dan ten koste van het primaat van waarheid en gerechtigheid.
Weil benadrukt dat het partijdenken de hele samenleving heeft aangetast, waarbij de daad van het partij kiezen vaak de daad van het denken vervangt. Ze betoogt dat intelligentie totale vrijheid vereist en niet verzoend kan worden met eender welk groepsverband.
Het doel van een partij is volgens Weil vaag en irreëel, terwijl het bestaan van een partij daarentegen concreet en evident is. Hierdoor wordt het onvermijdelijk dat een partij haar eigen doel op zich wordt. Ze kunnen dan ook het algemeen belang niet dienen.
In de nabeschouwing van Alicja Gescinska wordt opgemerkt dat Weil geen direct alternatief biedt voor politieke partijen, maar op basis van haar inzichten kunnen enkele oplossingsrichtingen worden bedacht, zoals invoering van direct-democratische besluitvorming en het organiseren van partijen volgens algemene principes in plaats van concrete standpunten. Stel je voor: een verkiezingsprogramma met enkel uitgangspunten/principes in plaats van standpunten.
Ondanks de uitdagende argumenten kent het essay ook enkele haperingen. Weil differentieert niet binnen partijen en geeft geen definitie van politieke partijen of van termen als "rechtvaardigheid". Haar aannames grenzen soms aan platitudes en ze onderbouwt niet welke instanties verantwoordelijk moeten zijn voor het toezicht op repressieve maatregelen tegen collectieven en partijen, waar ze immers voor pleit. Desondanks een buitengewoon prikkelend essay. Weil presenteert een interessante vraag en roept in haar essay veel vragen op. Dat is volgens mij de kern van de filosofische uitdaging.
2
Reageer op deze recensie
