Recensie De leeuw en de keizer

Als je Ethiopië zegt, dan zeg je droogte, oorlog, en hongersnood. Althans.. dat is het beeld dat de gemiddelde Nederlander van dit land heeft. Beelden van uitgemergelde kindertjes in een dor en kaal landschap bereikten midden jaren '80 zowaar de Nederlandse televisie. En toen werd het weer stil. Een Afrikaans land in opbouw is namelijk geen nieuwswaardig feit, vandaar dat dit beeld bij veel mensen op het netvlies is blijven hangen. Niets is minder waar, zo weet ik, sinds ik eind 2008 een maand lang door dit fascinerende land heb gereisd.

Na afloop van die vakantie bleef ik geïnteresseerd in het land, vandaar dat sindsdien romans over Ethiopië mijn bovengemiddelde interesse hebben. "De heelmeesters" van Abraham Verghese was al een schitterend verhaal, en toen in juli "De leeuw en de keizer" van Maaza Mengiste uitkwam was het dan ook niet meer dan logisch dat dit mijn volgende leesboek zou worden.

Het verhaal begint in 1974 aan de vooravond van de staatsgreep tegen het keizerrijk van Haile Selassie. De Derg, de nieuwe machthebbers in het land brengen echter niet de zo gehoopte rust: ze voeren een waar schrikbewind tegen een ieder die kritiek levert op hun beleid. Tegenstanders worden medogenloos uit de weg geruimd. Tegen de achtergrond van dit dector maken we kennis met arts Hailu, zijn vrouw Selam, en zijn twee zonen Dawit en Yonas. Hailu gaat ernstig gebukt onder de terminale ziekte van Selam. Daarnaast heeft hij ook nog zorg over zijn jongste zoon, de rebellerende Dawit. Als Selam uiteindelijk overlijdt is Hailu ontroostbaar. Op een dag wordt er een zwaar mishandeld en verminkt meisje zijn ziekenhuis binnengedragen. Het blijkt een bijzonder persoontje, want al snel dringen soldaten van de nieuwe machthebbers het ziekenhuis binnen met strikte orders: zorg ervoor dat dit meisje ten koste van alles in leven blijft. Hailu vermoedt dat ze het slachtoffer is van folteringen met als doel belangrijke informatie uit haar te halen. Hij vreest dat als ze eenmaal is opgeknapt ze direct teruggaat naar "de hel", en neemt een zeer moeilijk besluit. Ondertussen heeft Dawit zich aangesloten bij een ondergrondse beweging met als doel het ontwrichten van de structuren van de nieuwe machthebbers. Hoe Hailu en oudere broer Yonas ook op hem inpraten, hij blijft bij zijn ideaal dat dit de enige manier is om een betere toekomst voor Ethiopië te bewerkstellingen. Op een dag wordt Hailu opgeroepen om zich te melden bij een in allerhaast opgetrokken gevangenis bij hem in de buurt. Het is hem direct duidelijk dat dit te maken heeft met het meisje dat hij heeft behandeld. In de gevangenis ondergaat hij het vreselijke lot dat zovele gevangenen in die tijd treft. De gedachte aan zijn overleden vrouw houden hem op been. Maar waarom hij zoveel aandacht krijgt van de directeur van de gevangenis, die "De kolonel" wordt genoemd, en waarom ze hem zelfs na weken van martelingen in leven laten, wordt pas tegen het einde van het verhaal in een bizarre ontknoping duidelijk..