Gelezen in augusus 2010

De zes sterren van Crimezone en de vijf sterren van Anneke Gieling maakte me erg nieuwsgierig naar Drie seconden door Anders Roslund  en Börge Hellström. 

In hun thrillers spelen maatschappelijke thema's, zoals vrouwenhandel, prostitutie, eigenrichting, de doodstraf en drugssmokkel, altijd een belangrijke rol. Vaste waarde is de dwarse inspecteur van politie Ewert Grens.

In deze vijfde misdaadroman van Roslund & Hellström raakt ex-crimineel Piet Hoffman,  die door een speciale, geheime afdeling van de Stockholmse politie wordt ingezet om in een Poolse drugsbende te infiltreren,  verwikkeld in een levensgevaarlijke zaak.  Doel is om de bloeiende drugsverkoop in de gevangenissen van Stockholm lam te leggen. Piet krijgt carte blanche van de hoogste bazen van politie en justitie en laat zich opsluiten.  Inmiddels heeft hij het vertrouwen gewonnen van een Poolse drugsbende, en krijgt hij opdracht het imperium van de criminelen binnen de zwaarbewaakte gevangenis Aspsås uit te breiden. Daar wordt hij met succes opgenomen in de groep meest beruchte misdadigers van Zweden, maar door een lek komt zijn ware identiteit aan het licht. Opgejaagd door zowel de Zweedse politie als de Poolse maffia is Hoffman zijn leven niet meer zeker en weet hij dat het drie seconden kost om te sterven of om zich in veiligheid te brengen. Piet Hoffman laat zich niet als mak schaap naar de slachtbank leiden, maar treft de nodige maatregelen om te zorgen dat ook de terugweg uit de gevangenis wordt geregeld.

Het verhaal begint als hij een groep Poolse bolletjesslikkers hun bolletjes (amfetamine) laat uitspugen. Een collega-infiltrant sterft door toedoen van Hoffman bij een drugstransactie.  Politieman Ewert Grens begint aan het moordonderzoek, net wanneer Hoffman in opdracht van de Polen en met medeweten van de Zweedse autoriteiten de drugsbevoorrading in Zweedse gevangenissen overneemt. Wanneer Grens deze moord probeert op te lossen, komt hij de naam Piet Hoffmann tegen. Wanneer hij Hoffmann echter wil verhoren, wordt Grens consequent tegengewerkt. Langzaam maar zeker komt hij erachter dat hij niet strijdt tegen de Poolse maffia, maar tegen zijn eigen collega's.  

In de thrillers van Roslund & Hellström draait het niet om het politieteam van Ewert Grens maar altijd om een personage dat verstrikt raakt in een uitzichtloze situatie. Het kan gaan om een slachtoffer van vrouwenhandel, een ter dood veroordeelde gevangene of - zoals in dit vijfde boek Drie seconden - een infiltrant die in de steek wordt gelaten door zijn opdrachtgevers.

Ewert Grens is R&H's vaste rechercheur. Een klassieke speurder: een onaangepaste workaholic, met een bijna romantisch rechtvaardigheidsgevoel. Ze hebben met Grens een interessant karakter geschapen. Ze diepen dat karakter - Grens rouwt in dit boek om zijn gestorven geliefde - tegen de achtergrond van de drugszaak mooi uit, waardoor 'Drie seconden' een diepere laag krijgt. Uit een interview:  In het Zweeds betekent zijn naam ook ‘grens’. Hij staat op allerlei grenzen: oude en nieuwe politie, deugd en misdaad, gek worden van rouw en doorgaan.

Börge Hellström (1957) is oprichter van een non-profitorganisatie die ex-gevangenen helpt terug te keren in de samenleving. Anders Roslund (1961) maakte over deze organisatie de documentaire Lock 'em up. Zo leerden ze elkaar kennen. Met de thriller 'Vaderwraak' legden ze de basis voor een gezamenlijk schrijverschap. Nog voor verschijnen werd hun roman aan uitgeverijen in tien landen verkocht. Ze kaarten uitdrukkelijk maatschappelijke problemen aan. Wat hen uniek maakt, is dat ze heikele maatschappelijke thema’s op de agenda plaatsen. Maar: ze zijn zwarter, rauwer, gewelddadiger en complexer dan de gemiddelde Scandinavische thriller. In een interview zeggen Roslund en Hellström, dat hun maatschappelijke relevantie anders is dan die van Sjöwall en Wahlöö. Ze schrijven zonder mening vooraf.

Ervaringsdeskundige Hellström maakt dat de boeken die hij met Anders Roslund schrijft net iets realistischer zijn dan die van vele collega's. Ze weten de spanning goed op te bouwen, en geven en passant een geloofwaardig en tegelijkertijd onthutsend beeld van hoe op het hoogste niveau met infiltranten wordt omgegaan, waarbij beslist geen vuile handen mogen worden gemaakt. Minpunten zijn er nauwelijks, of het moet de afwezigheid van een op te lossen raadsel zijn. Drie seconden werkt niet toe naar een ontknoping, maar naar een climax. Ze schrijven over een koude, gewelddadige wereld waarvan de meesten van ons weinig weten.

Drie seconden is adembenemend spannend, goed gedocumenteerd en prachtig geschreven, maar het ergst van alles is waarschijnlijk het gevoel dat deze realiteit echt bestaat.