Accurate observaties en een overvloed aan (groot)vaderliefde in Tsjip/De Leeuwentemmer

In Tsjip huwt Adele, de dochter van Frans Laarmans, met Bennek Maniewski, een ambitieuse, gelovige Poolse student. De verloving loopt niet van een leien dakje. Hoewel Adele niet gedoopt is en niet gelovig, trouwt ze toch voor de kerk, omdat dat voor Bennek zo belangrijk is. Ze krijgen een zoon: Jan. De trotse grootvader Laarmans noemt hem Tsjip.
In De Leeuwentemmer blijkt het huwelijk van Bennek en Adele geen sprookje te zijn. Ze vragen de scheiding aan. Daarna start het getouwtrek om Tsjip. Dit alles vindt plaats vlak voor de Tweede Wereldoorlog uitbreekt.

In deze ‘eenvoudige familiekronieken’ geeft Elsschot op het eerste gezicht alleen maar een inkijk in het alledaagse leven van een gezin uit de jaren 40, waarin alledaagse herkenbare gebeurtenissen plaatsvinden, zoals opgroeiende kinderen, liefde, huwelijk, kinderen de het nest verlaten, etc. Tegelijk schetst Elsschot een beeld van het Vlaanderen van toen: het traditionele gezin met de man als officiële gezinshoofd en de vrouw die alles draaiende houdt, de positie van het katholicisme in de maatschappij... Daarnaast vind je ook de clash tussen culturen terug in de romans: Polen tegen Vlaanderen, streng katholicisme tegen katholicisme-als-het-moet. En omgekeerde migratie, ook een heikel punt, een Vlaamse die naar Polen trekt, meestal was/is het andersom.

Tsjip/De Leeuwentemmer is een boek met literaire kwaliteit. Elsschots stijl wordt vaak omschreven als zakelijk. Dat klopt deels, in die zin dat hij bondig en rechtuit schrijft, zonder te veel overvloedige uitweidingen. Betrappen op onnodige woorden en uitweidingen zal je hem echter niet. Toch is zijn taal zeker niet altijd droog, kort en bondig. Elsschot maakt veelvuldig gebruik van mooie stijlfiguren en metaforen, diepzinnige quotes, etc. Daarnaast zijn zijn observaties accuraat een indrukwekkend. Hij keek nauwkeurig naar wat er om zich heen gebeurde in de wereld en zette dat op zijn eigen manier op papier. Hij verwijst ook niet letterlijk naar de Tweede Wereldoorlog of naar wat in zijn ogen misloopt binnen de katholieke kerk en de maatschappij van toen. Hij observeerde en schreef voorzichtig en accuraat op wat hij zag en dacht, zonder het er vingerdik op te leggen. Bijzonder knap is dat! En vandaag nog steeds leesbaar, en relevant.